20 lat ochrony praw pasażerów lotniczych

20 lat ochrony praw pasażerów lotniczych. Jak Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 zmieniło podróże lotnicze

Minęło już 20 lat od wejścia w życie Rozporządzenia (WE) nr 261/2004, które zrewolucjonizowało ochronę praw pasażerów lotniczych w Unii Europejskiej. Uchwalone w 2004 roku przepisy były odpowiedzią na rosnące problemy związane z odwołaniami, opóźnieniami lotów i odmowami przyjęcia na pokład. Wprowadziły one jednolite zasady rekompensat i wsparcia dla pasażerów, co znacząco poprawiło standardy obsługi podróżnych oraz zwiększyło odpowiedzialność linii lotniczych. Po dwóch dekadach obowiązywania przepisów, prawa pasażerów stały się bardziej przejrzyste i skuteczne, a linie lotnicze musiały dostosować swoje działania do nowych wymagań.

Kto uchwalił Rozporządzenie (WE) nr 261/2004?

Rozporządzenie zostało uchwalone wspólnie przez Parlament Europejski oraz Radę Unii Europejskiej. Było to efektem standardowej procedury legislacyjnej na poziomie UE, której celem było stworzenie prawa chroniącego interesy obywateli w obliczu rosnących problemów na rynku transportu lotniczego.

W jakim celu wprowadzono Rozporządzenie?
Głównym celem uchwalenia rozporządzenia było wzmocnienie ochrony praw pasażerów linii lotniczych. Wraz ze wzrostem liczby podróżujących samolotami, nasiliły się skargi związane z odwołaniami, opóźnieniami lotów i odmowami przyjęcia na pokład. Rozporządzenie miało na celu zapewnienie pasażerom jasnych praw, kiedy napotykają takie problemy, oraz wprowadzenie obowiązku oferowania rekompensat finansowych.

Ekspert ds. praw pasażerów z firmy AirCashBack, David Janoszka, podkreśla również, że główny cel rozporządzenia, zapisany w jego preambule, to zapewnienie wysokiego poziomu ochrony pasażerów jako konsumentów. Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 stało się jednym z najbardziej prokonsumenckich aktów prawnych w systemie legislacyjnym Unii Europejskiej, oferując szeroki zakres ochrony, którego trudno znaleźć w innych europejskich przepisach dotyczących transportu.

Stawki odszkodowania dla pasażerów lotniczych

Jednym z najważniejszych postanowień Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 jest wprowadzenie stawek odszkodowania za opóźnienia, odwołania i odmowy przyjęcia na pokład. Odszkodowania te są zryczałtowane i uzależnione od dystansu lotu. Pasażerowie mogą uzyskać rekompensatę w wysokości:

• 250 EUR – dla lotów o dystansie do 1500 km,

• 400 EUR – dla lotów wewnątrzunijnych dłuższych niż 1500 km oraz dla lotów poza UE o dystansie od 1 500 km do 3 500 km,

• 600 EUR – dla wszystkich innych lotów (dystans powyżej 3500 km).

Te stawki obowiązują niezależnie od tego, ile kosztował bilet.

Warunki uzyskania odszkodowania

Aby uzyskać odszkodowanie, lot musi spełniać odpowiednie kryteria. Odszkodowanie przysługuje w przypadku:

• opóźnienia lotu o co najmniej 3 godziny przy przylocie na miejsce docelowe,

• jeśli lot zostanie odwołany, pasażer ma prawo do odszkodowania, chyba że linia lotnicza poinformuje o odwołaniu:

  • co najmniej 14 dni przed planowanym wylotem,

  • od 7 do 14 dni przed wylotem, jeśli zaoferuje alternatywny lot z wylotem nie później niż 2 godziny przed planowanym wylotem i dotarciem na miejsce nie później niż 4 godziny po planowanym przylocie,

  • mniej niż 7 dni przed wylotem, ale zaoferuje lot alternatywny z wylotem nie później niż 1 godzinę wcześniej i przylotem nie później niż 2 godziny po pierwotnym czasie przylotu.

• odmowy przyjęcia na pokład z powodu overbookingu czyli przekroczenia liczby miejsc w samolocie.

Warto jednak zaznaczyć, że odszkodowanie nie przysługuje w przypadku nadzwyczajnych okoliczności, takich jak:

• złe warunki pogodowe,

• strajki (jeśli nie dotyczą personelu przewoźnika),

• zdarzenia terrorystyczne,

• problemy techniczne, które nie wynikają z zaniedbań przewoźnika.

Największe wyzwania w egzekwowaniu przepisów na przestrzeni 20 lat

David Janoszka z firmy AirCashBack wspomina, że pierwsze lata obowiązywania rozporządzenia przyniosły niską skuteczność egzekwowania przepisów, głównie z powodu braku świadomości prawnej pasażerów oraz niejednolitej interpretacji przepisów w poszczególnych państwach członkowskich.

„Głównym problemem był brak orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który doprecyzowałby interpretację przepisów. Choćby prawo do odszkodowania za opóźnienie lotu powyżej 3 godzin wynika z orzecznictwa TSUE, a nie bezpośrednio z przepisów rozporządzenia” – dodaje ekspert.

Korzyści dla pasażerów wynikające z Rozporządzenia

Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 gwarantuje pełną ochronę pasażerów w trakcie podróży. W przypadku zaburzeń lotu, pasażerowie mają prawo do:

• alternatywnego lotu lub pełnego zwrotu kosztów biletu,

• zapewnienia wyżywienia, noclegu i transportu, jeśli sytuacja tego wymaga,

• rekompensat finansowych za znaczące opóźnienia, odwołania lub odmowy przyjęcia na pokład.

Jak podkreśla David Janoszka, linie lotnicze mają obowiązek zapewnienia opieki, a pasażerowie mogą łatwo dochodzić swoich praw, w tym zwrotu dodatkowych kosztów, jeśli przewoźnik nie wywiązał się z obowiązków.

Czy Rozporządzenie skutecznie chroni prawa pasażerów?

David Janoszka zwraca uwagę na to, że choć rozporządzenie znacząco poprawiło sytuację pasażerów, wciąż istnieją luki prawne.
„Brakuje rozwiązania kwestii udowadniania opóźnień lotów. Pasażerowie nie zawsze mają dostęp do danych dotyczących faktycznego czasu opóźnienia, co utrudnia dochodzenie roszczeń.”
Dodatkowo, prawa pasażerów w przypadku rezygnacji z lotu po wielogodzinnym oczekiwaniu w porcie lotniczym pozostają niejasne.

Jakie są najczęstsze przypadki naruszenia praw pasażerów?

Ekspert ds. praw pasażerów David Janoszka podkreśla, że najczęstsze przypadki naruszeń dotyczą bezpodstawnej odmowy wypłaty odszkodowania. „Najczęściej prawo do odszkodowania przysługuje pasażerom, ale linie lotnicze próbują tego unikać, wskazując różne przyczyny odmowy” – zaznacza Janoszka.

Inne często spotykane naruszenia obejmują brak zapewnienia lotu alternatywnego w najbliższym możliwym terminie, zmuszając pasażerów do zakupu nowego biletu na własną rękę. Przewoźnicy często oferują rekompensaty w formie voucherów lub środków na przyszłe zakupy biletów, co nie zawsze jest zgodne z oczekiwaniami pasażerów, którzy domagają się odszkodowań w formie pieniężnej. Kolejne naruszenia dotyczą odmowy opieki, np. nieudzielania vouchera na wyżywienie czy noclegu w czasie opóźnienia.

Jak linie lotnicze postrzegają Rozporządzenie?

Z punktu widzenia branży lotniczej, Rozporządzenie może być postrzegane jako dodatkowe obciążenie. Jak dodaje David Janoszka z AirCashBack, przewoźnicy europejscy często podkreślają, że dodatkowe obowiązki zmniejszają ich konkurencyjność. W niektórych przypadkach, linie wskazywały, że koszty związane z odszkodowaniami miały wpływ na ogłoszenie ich upadłości.

Jednak patrząc całościowo, Rozporządzenie nie stawia wygórowanych wymogów. „Linie lotnicze rekompensują koszty związane z wypłatą odszkodowań, często podwyższając ceny biletów” – wyjaśnia Janoszka. Warto też zwrócić uwagę na to, że w USA, gdzie nie ma analogicznego systemu ochrony pasażerów, dyskusje na temat wprowadzenia podobnych regulacji trwają od lat.

Świadomość pasażerów dotycząca ich praw. Czy pasażerowie korzystają ze swoich praw?

Świadomość praw pasażerów znacznie wzrosła na przestrzeni lat. Z roku na rok coraz więcej osób decyduje się dochodzić swoich praw – zarówno samodzielnie, jak i za pośrednictwem firm specjalizujących się w tego typu sprawach. „Kiedyś zgłaszały się głównie młodsze osoby, dziś widzimy, że coraz więcej osób starszych korzysta z tych usług” – podkreśla David Janoszka, który na co dzień zajmuje się odszkodowaniami za loty w firmie AirCashBack. Zgłoszenie się do specjalistycznej firmy nic nie kosztuje, co powoduje, że osoby z każdej grupy wiekowej mogą dochodzić swoich praw bez dodatkowych obciążeń finansowych.

Coraz więcej pasażerów korzysta ze swoich praw, ale często konieczność skierowania sprawy do sądu może ich odstraszać. „Problemem są koszty – opłaty sądowe, ryzyko konieczności zwrotu kosztów przewoźnikowi w razie przegranej, a także sama skomplikowana procedura” – wyjaśnia Janoszka. Pasażerowie mają dziś różne opcje, w tym skorzystanie z usług firm odszkodowawczych, które przejmują na siebie ryzyko finansowe.

Co można zrobić, aby zwiększyć świadomość pasażerów o ich prawach?

Wprowadzenie Rozporządzenia zmieniło relacje między pasażerami a liniami lotniczymi.
„Przewoźnicy muszą teraz podejmować aktywne działania, aby zapewnić pasażerom opiekę i rekompensaty. Pasażerowie są bardziej świadomi swoich praw i częściej dochodzą roszczeń. Dzięki temu zwiększa się odpowiedzialność linii lotniczych za jakość świadczonych usług” – podkreśla Janoszka.

Ekspert sugeruje, że uproszczenie formularzy roszczeniowych oraz stworzenie ogólnodostępnych narzędzi online mogłoby jeszcze bardziej ułatwić pasażerom dochodzenie swoich praw. Ponadto, powinno się prowadzić więcej kampanii informacyjnych, by edukować podróżujących na temat przysługujących im praw.

Obecnie obowiązek ten realizowany jest głównie poprzez umieszczanie informacji na lotniskach, co jednak nie zawsze przyciąga uwagę podróżnych. Wzmożone kampanie informacyjne oraz uproszczenie procedur zgłaszania roszczeń mogłyby jeszcze bardziej zwiększyć świadomość pasażerów.

Czy widoczna jest potrzeba nowelizacji Rozporządzenia?

Projekt nowelizacji Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 istnieje od lat, jednak nie wydaje się, by w najbliższym czasie doszło do jego zmian. Orzecznictwo TSUE skutecznie łata luki w przepisach, a głównym problemem pozostaje kwestia ciężaru dowodu w sprawach o odszkodowania. Co ciekawe, wysokość odszkodowań nie była waloryzowana od momentu wejścia rozporządzenia w życie, co powoduje, że pasażerowie otrzymują coraz niższe rekompensaty w stosunku do rosnących kosztów życia.

Reasumując, Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 znacząco wzmocniło pozycję pasażerów lotniczych, zapewniając im większą ochronę i możliwość uzyskania odszkodowania w przypadku problemów z lotem, takich jak opóźnienia, odwołania czy odmowa wejścia na pokład. Dzięki tym regulacjom pasażerowie zyskali prawo do rekompensaty finansowej oraz do opieki w sytuacjach kryzysowych, co zwiększyło ich poczucie bezpieczeństwa podczas podróży. Dodatkowo, rozporządzenie narzuciło na linie lotnicze obowiązek informowania pasażerów o ich prawach, co przyczyniło się do wzrostu świadomości i skłonności do dochodzenia roszczeń, zarówno indywidualnie, jak i za pośrednictwem wyspecjalizowanych firm.

Źródło: AirCashBack https://aircashback.com/