Finansowanie Europejskiego Banku Inwestycyjnego wspiera rozwój OZE czy infrastruktury drogowej. Wśród nowych priorytetów bezpieczeństwo i obronność

Od momentu przystąpienia do UE polska gospodarka urosła dwukrotnie – skumulowany wzrost PKB wyniósł 99 proc., a połowa wzrostu wynikała z członkostwa w UE. Duża w tym zasługa Europejskiego Banku Inwestycyjnego, który od 2004 roku przekazał w Polsce 100 mld euro w finansowanie projektów związanych m.in. z efektywnością energetyczną, OZE czy zrównoważonym rozwojem miast. EBI zwiększa też inwestycje w obronność i bezpieczeństwo – w 2024 roku bank zainwestował 300 mln euro w pierwszy polski program satelitarny.

– Zmiany, które obserwujemy w Polsce przez ostatnie 21 lat od wstąpienia do Unii Europejskiej, są ogromne. Polski PKB znacząco wzrósł od momentu, kiedy wstąpiliśmy do UE i fundusze europejskie przyczyniły się do tego bardzo mocno – podkreśla w rozmowie z agencją Newseria Grzegorz Rabsztyn, dyrektor Biura Grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego w Polsce.

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej w ubiegłym roku podało, że od momentu przystąpienia do Unii polska gospodarka urosła dwukrotnie – skumulowany wzrost PKB  wyniósł 99 proc. i był to trzeci najlepszy wynik wśród państw członkowskich UE. W ujęciu per capita PKB wzrósł z 50 proc. średniej unijnej w 2004 roku do 80 proc. w 2023 roku. Duża w tym zasługa inwestycji z Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

– Europejski Bank Inwestycyjny udziela finansowania zwrotnego, preferencyjnego zarówno sektorowi publicznemu, podmiotom samorządowym, jak i dużym przedsiębiorcom i sektorowi MŚP, do którego docieramy poprzez banki komercyjne. W ramach naszego finansowania widzimy ten zrównoważony rozwój, który przez naszą instytucję jest bardzo mocno wspierany. 100 mld euro to łączna kwota finansowania Grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego dla polskiej gospodarki. Te pieniądze zostały przeznaczone na wiele wartościowych projektów, począwszy od dużej infrastruktury drogowej czy kolejowej, poprzez mniejsze projekty małych i średnich przedsiębiorców, którzy potrzebują dodatkowego finansowania dla rozwoju swojej działalności – wskazuje Grzegorz Rabsztyn.

Tylko w 2024 roku EBI przyznał Polsce 5,7 mld euro nowego finansowania, w znacznej mierze na wsparcie zrównoważonego rozwoju miast i regionów, a także transformacji energetycznej. Ta kwota plasowała Polskę w czołówce krajów korzystających z instrumentów EBI. Wartość umów podpisanych przez grupę w Polsce była o 10 proc. wyższa niż w roku poprzednim i przełożyła się na 13,5 mld euro łącznych inwestycji, co odpowiada 1,6 proc. PKB kraju.

– Widzimy ewolucję finansowania i przekazywania środków z UE w kierunku instrumentów zwrotnych. Dobrym tego przykładem był fundusz Krajowy Plan Odbudowy, gdzie jest zarówno komponent pożyczkowy, jak i komponent dotacyjny. Natomiast my jako Europejski Bank Inwestycyjny udzielamy co do zasady finansowania zwrotnego na preferencyjnych warunkach, dedykowanego na konkretne projekty, które wpisują się w nasze priorytety i polityki UE – tłumaczy dyrektor Biura Grupy EBI w Polsce.

Obecnie prawie 60 proc. rocznego finansowania Grupy EBI kierowane jest na projekty bezpośrednio przyczyniające się do ograniczania zmian klimatu i adaptacji do nich, a także do poprawy stanu środowiska. Jednym z takich projektów jest podpisana w marcu br. z Ministerstwem Finansów umowa o długoterminowym kredycie o wartości 200 mln euro na wzmocnienie infrastruktury przeciwpowodziowej, zapobieganie suszom i przeciwdziałanie ich skutkom.

– Jako bank klimatu Unii Europejskiej chcemy wspierać rozwój odnawialnych źródeł energii, czyli najtańszej energii, na przykład wiatrowej lądowej czy też morskiej. Mocno finansujemy i wspieramy tego typu projekty. Chcemy się też koncentrować na energii najtańszej, którą jest energia tak naprawdę niezużyta, zaoszczędzona. Dlatego wspieramy projekty związane z podnoszeniem efektywności energetycznej zarówno budynków użyteczności publicznej, jak też gospodarstw domowych – wymienia Grzegorz Rabsztyn.

W ubiegłym roku 2,5 mld euro trafiło z EBI na zrównoważony rozwój regionów i miast, zarówno dużych, jak i średnich. Taką samą kwotę przyznano na projekty prośrodowiskowe, w tym transformację energetyczną. Umowy EBI zawarte z Grupą Orlen, ENEA i PGE na rozbudowę i modernizację sieci dystrybucji energii elektrycznej osiągnęły łączną wartość 850 mln euro. W styczniu br. bank udzielił finansowania w wysokości 400 mln euro na rzecz Baltica 2, największej obecnie morskiej farmy wiatrowej w budowie w UE.

– Od niedawna również obronność i bezpieczeństwo stanęło wysoko na naszej agendzie, jest jednym z naszych głównych priorytetów. W związku z tym będziemy chcieli wspierać publiczne projekty realizowane w obszarze obronności. Nie mówimy na pewno o broni i amunicji, czyli stricte militarnych projektach, natomiast o projektach często z obszaru podwójnego zastosowania, dual use, czyli użytku cywilnego i wojskowego. Wiele nowych technologii, również rozwijanych w Polsce, czy to dronowych, czy to kosmicznych, służy temu celowi – podkreśla dyrektor Biura Grupy EBI w Polsce.

Zwiększenie wsparcia banku na rzecz ochrony pokoju i bezpieczeństwa w Europie jest jednym z ośmiu priorytetów strategicznych przedstawionych w ubiegłym roku. Grupa EBI utworzyła specjalne biuro, które zapewnia kompleksową obsługę inwestycji z tego obszaru. W 2024 roku to w Polsce podpisano pierwszy i największy projekt w ramach zwiększonego zaangażowania na rzecz bezpieczeństwa Europy. EBI wesprze projekt budowy, testów i wyniesienia na orbitę dwóch satelitów obserwacji Ziemi, które będą dostarczać zdjęcia o wysokiej rozdzielczości do zastosowań cywilnych i obronnych w Polsce. Zgodnie z planem oba satelity osiągną gotowość operacyjną do 2028 roku.  

– 300 mln euro trafiło na satelity, które będą miały użytek podwójny: czyli cywilny w czasie pokoju, ale mogą mieć wojskowy i obronny w czasie wojny. To był pierwszy i jak do tej pory największy sfinansowany przez EBI projekt w sektorze obronności, ale oczywiście chcemy też finansować innowacyjne podmioty na polskim rynku, które te technologie rozwijają – zapowiada Grzegorz Rabsztyn.

W sumie Grupa EBI, w skład której wchodzi również Europejski Fundusz Inwestycyjny, podpisała w 2024 roku opiewające na prawie 89 mld euro nowe umowy na finansowanie ponad 900 projektów przyczyniających się do poprawy konkurencyjności i obronności Europy. W tym roku plan inwestycyjny opiewa na kwotę 95 mld euro.