Rośnie rola pracowników w podejmowaniu decyzji zarządczych. Firmy chętniej korzystają z ekspertów zewnętrznych

Szanse i zagrożenia związane z nowymi technologiami, w szczególności rozwój sztucznej inteligencji, cyberbezpieczeństwa oraz zrównoważonego rozwoju i zmienność geopolityczna – to te tematy zyskują na znaczeniu na agendzie zarządów oraz rad nadzorczych działających w Europie spółek giełdowych. Jak wskazuje Raport Board Monitor Europe 2024, rola tych organów w firmach rośnie. Podobnie jak zaangażowanie pracowników w podejmowaniu decyzji zarządczych.

Badanie przeprowadzone na zlecenie Heidrick & Struggles Polska wśród prezesów i dyrektorów największych spółek giełdowych w 14 krajach europejskich, w tym w Polsce (Board Monitor Europe 2024), wskazuje, że rola rad nadzorczych i zarządów w firmach rośnie. Wciąż najwięcej czasu w programie posiedzeń tych gremiów zajmują tradycyjne obowiązki, tj. wyniki finansowe przeglądy strategii czy planowanie sukcesji. Łącznie kategorie te zajmują prawie 60 proc. czasu rad nadzorczych i zarządów. Na przestrzeni lat coraz więcej uwagi prezesi i dyrektorzy poświęcają tematom związanym z nowymi technologiami, cyberbezpieczeństwem, zagrożeniami geopolitycznymi oraz zrównoważonym rozwojem.

– To obecnie najważniejsze tematy na agendzie zarządów – kładziony jest największy nacisk na zwiększanie kompetencji w tych obszarach. Rośnie nacisk na zarządy spółek, aby adresować te konkretne obszary, zarówno poprzez zatrudnianie osób wewnątrz organizacji, jak i sięganie po ekspertów zewnętrznych – mówi agencji Newseria Biznes Łukasz Kiniewicz, partner zarządzający Heidrick & Struggles Polska, firmy doradczej z obszaru rozwoju przywództwa oraz rekrutacji kadry zarządzającej.

Katalog zagrożeń dla stabilności biznesu w ciągu ostatnich lat poszerzył się o nowe ryzyka związane m.in. z wybuchem pandemii i zerwanymi łańcuchami dostaw, rozpoczęciem wojny za wschodnią granicą Unii Europejskiej, zmiennością geopolityczną i rosnącymi cyberzagrożeniami. Firmy najczęściej koncentrują się na tradycyjnych, wewnętrznych sposobach zarządzania niepewnością i ryzykiem.

– Zarządy są nadal ostrożne w kwestii zatrudniania ekspertów zewnętrznych. Oczywiście nasi rozmówcy wykazali zainteresowanie, pojawieniem się określonych kompetencji, natomiast realia są takie, że nie idzie to na razie w parze z zatrudnieniem konkretnych osób – mówi Łukasz Kiniewicz.

Badanie wskazuje jednak, że gotowość zarządów i rad nadzorczych do korzystania ze specjalistycznej wiedzy zewnętrznych ekspertów rośnie. 33 proc. respondentów jest otwartych na wysłuchanie ich opinii, a kolejne 22 proc. widziałoby w zarządzie dodatkowych członków, posiadających wiedzę specjalistyczną w zakresie poszczególnych rodzajów ryzyka. Większa otwartość obserwowana jest wśród prezesów i dyrektorów dużych firm, a także w sektorze usług finansowych.

Badani w Europie wskazują, że najbardziej rośnie wpływ organów regulacyjnych na zarządy firm (52 proc.). Podobny odsetek uważa, że to wpływ prezesów i zespołów zarządzających, a po 43 proc. – konsumentów i kadry pracowniczej. Tylko 22 proc. dyrektorów zgłosiło wzrost wpływu głównych akcjonariuszy i analityków. Zdecydowana większość respondentów (73 proc.) wyraziła zadowolenie z odpowiedniej ich zdaniem liczby zachodzących zmian w obszarze wpływów.

Zwiększająca się presja społeczeństwa na kadrę zarządzającą w obszarze kompetencji i zaangażowania prowadzi do redefinicji ról i granic obowiązujących do tej pory. 71 proc. ankietowanych prezesów i dyrektorów europejskich firm wskazało na rosnące zaangażowanie operacyjne zarządów oraz rad nadzorczych. Najczęściej tłumaczą to tym, że członkowie zarządu chcą dowiedzieć się więcej o działalności operacyjnej, niż pozwala na to regularne raportowanie (51 proc.), oraz tym, że posiadają specjalistyczną wiedzę, której nie ma zespół wykonawczy (34 proc.).

– Obserwujemy, że kadra pracownicza ma coraz większy wpływ na podejmowanie kluczowych decyzji w spółce. Zarządy poszukują większej interakcji bezpośrednio z pracownikami. Jest to realizowane na wiele sposobów, np. poprzez regularne spotkania pracowników bez udziału kadry zarządczej, przez udział w projektowaniu produktów czy definiowaniu strategii firmy. Widzimy, że są to zmiany, które będą następowały – mówi partner zarządzający Heidrick & Struggles Polska. – Tu wchodzą też kwestie dzielenia się z pracownikami informacjami na temat strategii, rozwoju spółki, wyników finansowych. Jest większe oczekiwanie ze strony rynku, aby informacje przekazywane przez zarządy były bardziej transparentne i regularne.

Zdaniem 84 proc. badanych liderów dyrektorzy zarządzający powinni współpracować z pracownikami na wyższych szczeblach firmy. Respondenci najczęściej sugerowali, że powinno się to odbywać za pomocą organizowanych od czasu do czasu spotkań bez udziału kierownictwa (39 proc.) oraz za pośrednictwem ankiet przeprowadzonych przez stronę trzecią (36 proc.).

– Obszarem badań, który daje do myślenia, jest nadal różnorodność w zarządach. W Europie 47 proc. nowo powołanych członków zarządu stanowiły kobiety, w Polsce niestety tylko 36 proc. Ten fakt pokazuje, że nadal mamy wiele do nadrobienia – ocenia Łukasz Kiniewicz.

Wynik Polski był najniższy spośród badanych krajów Europy, a najlepiej pod tym kątem wypadła Irlandia z wynikiem 61 proc.

– Wiele dobrego sprawiło wprowadzenie dyrektywy europejskiej z 2022 roku regulującej kwestie różnorodności w ramach zarządów, zarówno po stronie rad nadzorczych, jak i zarządów spółek – dodaje ekspert.

Chodzi o dyrektywę PE i Rady UE 2022/2381, która wymaga, aby do końca czerwca 2026 roku w zarządach spółek notowanych na giełdzie zasiadało co najmniej 40 proc. (i nie więcej niż 49 proc.) osób płci niedostatecznie reprezentowanej wśród dyrektorów niewykonawczych lub co najmniej 33 proc. (i nie więcej niż 49 proc.) wśród wszystkich członków zarządu.

Według raportu Board Monitor Europe 2024 Polska odznacza się za to najniższym średnim wiekiem nowo powoływanych dyrektorów – 50 lat. Dla porównania średnia dla krajów europejskich to 57 lat.