Szachy w Polsce coraz popularniejsze. Umiejętności z gry przekładają się na sukcesy w szkole i biznesie

Gra w szachy cieszy się w Polsce coraz większą popularnością – zwłaszcza od czasu, kiedy w pandemii COVID-19 rozgrywki przeniosły się do internetu. Do rosnącego zainteresowania przyczyniają się też międzynarodowe sukcesy polskich szachistów i coraz bardziej powszechna edukacja szachowa w szkołach. – Według badań szachy pomagają najmłodszym dzieciom i młodzieży w rozwoju kompetencji matematycznych. Wyrabiają też umiejętności, które bardzo przydają się w biznesie i codziennym życiu – mówi Michał Kanarkiewicz, szachista i popularyzator gry w szachy.

– Szacuje się, że zasady gry w szachy zna od 4 do 6 mln Polaków, natomiast na świecie – po sukcesie serialu Netflixa „Gambit królowej” – jest to szacunkowo około miliarda osób. Z kolei według Międzynarodowej Federacji Szachowej w 2012 roku mieliśmy na świecie ok. 605 mln szachistów – mówi agencji Newseria Michał Kanarkiewicz. – W Polsce szachy mocno zyskują na popularności głównie dzięki sukcesowi tego serialu i dzięki temu, że mieliśmy po drodze pandemię, w trakcie której bardzo popularne stały się szachy online. One stały się już nie tylko sportem, ale też e-sportem. W tej chwili balansują na styku tych dwóch dziedzin.

Szachiści tworzą jedną z największych społeczności na świecie, a przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski szachy są uznawane za dyscyplinę sportu. Ostatnimi czasy zdobywają też coraz większą rzeszę fanów w środowisku e-sportu, a streamy z tej gry na Twitchu cieszą się rekordową popularnością.

– Ważną kwestią, która przyczyniła się do wzrostu popularności tej gry w Polsce, są też sukcesy Jana Krzysztofa Dudy – zwycięstwo w Pucharze Świata w 2021 roku i awans do turnieju kandydatów. Janek co prawda nie zdobył w nim najlepszego wyniku, ale i tak fakt, że zagrał w turnieju najlepszych szachistów świata, którzy pretendowali do gry w meczu o mistrzostwo, to już był duży sukces – mówi ekspert.

Na arenie międzynarodowej jest w tej chwili dwóch Polaków, którzy walczą ze światową czołówką o najwyższe laury. To arcymistrz szachowy Radosław Wojtaszek oraz Jan Krzysztof Duda, czyli zwycięzca Pucharu Świata z 2021 roku oraz dwukrotny wicemistrz świata w szachach błyskawicznych, który ma też na koncie triumf przeciwko aktualnemu mistrzowi świata Magnusowi Carlsenowi.

– W Polsce szachy stają się popularne również dzięki temu, że mamy wiele programów edukacyjnych, mamy edukację szachową w szkołach i ta gra pojawia się w nich coraz częściej czy to w formie dodatkowych lekcji, czy kółek zainteresowań – wyjaśnia popularyzator tej gry. 

Szachy, uważane za jedną z najtrudniejszych gier świata, potrafią też wzbudzać duże emocje, a szachowe mistrzostwa świata już tradycyjnie gromadzą na całym świecie wielomilionową widownię. Międzynarodowa Federacja Szachowa (FIDE) ma obecnie w swojej bazie kilkaset tysięcy aktywnych graczy turniejowych. Najwyższym tytułem w szachach jest nadawany przez FIDE tytuł arcymistrza, który posiada raptem około 1,5 tys. graczy na całym świecie. Najpopularniejszym – takim jak Garri Kasparow czy ostatnio norweski arcymistrz Magnus Carlsen, czołowa obecnie postać w tej dyscyplinie sportu – udało się przebić do mainstreamu. Zaletą szachów jest jednak to, że jest to gra – a de facto sport – dla wszystkich, o niskim progu wejścia. Drugą istotną kwestią są korzyści, jakie przynosi, nawet w długiej perspektywie.

– Według badań szachy pomagają w szczególności najmłodszym dzieciom i młodzieży w rozwoju kompetencji matematycznych. Dobry szachista cechuje się przede wszystkim tym, że potrafi planować długoterminowo, nie tylko na jeden ruch, ale często na trzy i więcej ruchów wprzód. Druga kwestia jest taka, że szachiści myślą o końcowym celu. W szachach można wygrać partię na dwa sposoby: albo doprowadzić do sytuacji, w której dajemy szach mata, albo gdy przeciwnik się podda. To ma pewien walor edukacyjny, bo to można później przełożyć na życie codzienne. Często jest tak, że szachiści, którzy grali jako dzieci, później dobrze odnajdują się w biznesie, właśnie dlatego że potrafią myśleć o końcowym celu, myśleć w długoterminowej perspektywie – mówi Michał Kanarkiewicz. – Poza tym szachista potrafi zachować zimną krew, chłodną głowę. Potrafi tak zarządzać emocjami, żeby one nie poniosły go w sytuacji kryzysowej, żeby móc podejmować decyzje w oparciu o dane, a nie o emocje.

Ekspert podkreśla, że umiejętność gry w szachy wyrabia kompetencje, które bardzo się przydają w codziennym życiu. Oprócz zarządzania emocjami, wyrabiania cierpliwości, umiejętności analizy czy kalkulowania w długiej perspektywie uczą też podejmowania przemyślanych życiowych decyzji.

– Przykładowo, kiedy młody człowiek ma do podjęcia decyzję dotyczącą tego, gdzie iść na studia, jaką wybrać pierwszą pracę, czy założyć firmę, czy pójść na etat – to wszystko są bardzo ważne wybory życiowe i szachiści mają tutaj tę przewagę, że potrafią analizować. To się nazywa w szachach liczenie wariantów, natomiast w życiu codziennym i w nomenklaturze biznesowej to się nazywa analiza scenariuszowa, czyli myślenie w kategorii różnych scenariuszy i dokąd one prowadzą. I to jest bardzo często podkreślane przez szachistów, którzy później odnieśli sukces w biznesie – mówi popularyzator królewskiej gry. 

Kolejna ćwiczona dzięki szachom kompetencja to przewidywanie ruchów przeciwnika. 

– To w życiu codziennym przekłada się na umiejętność przewidywania ruchów konkurencji, tego, co się wydarzy na rynku, jak zachowają się inni. Kiedyś rozmawiałem na ten temat z Janem Krzysztofem Dudą i nasz najlepszy polski szachista powiedział właśnie to, że na co dzień myśli, jak zachowają się inni – nie tylko przy szachownicy, ale i poza nią – podkreśla ekspert.