News powiązane z deficyt budżetowy

Zadłużenie Polski w relacji do PKB na tle innych krajów nie jest obecnie wysokie, ale ma szybko rosnąć, a deficyt utrzymywać się powyżej dopuszczalnego progu 3 proc. PKB jeszcze przez kilka lat. To grozi objęciem Polski unijną procedurą nadmiernego deficytu, co uniemożliwi nowemu rządowi podnoszenie wydatków publicznych bez zmniejszania już zaplanowanych lub podnoszenia podatków. Zdaniem byłego wiceministra finansów, prof. Stanisława Gomułki z BCC konieczne są szybkie działania naprawcze, by polski dług nie przekroczył konstytucyjnego progu 60 proc. w relacji do PKB. Wysoki dług nie tylko oznacza wyższe koszty jego obsługi, ale też utratę wiarygodności. Za tym idzie wzrost rentowności polskich obligacji, co podnosi koszty emisji nowych papierów.

W przyszłym roku dług publiczny przekroczy 2 bln zł, a jego relacja do PKB wzrośnie do 53 proc. Tegoroczny poziom poniżej 50 proc. to zasługa głównie wysokiej inflacji, dzięki której dług jest finansowany ukrytym w inflacji podatkiem płaconym przez społeczeństwo. Ekonomistów poważnie niepokoi dynamika przyrostu zadłużenia, ale też brak przejrzystości w finansach publicznych. – Sam stan finansów jest poważny, ale jeszcze nie wymaga radykalnych działań. Wpływamy w pole lodowe, ale jeszcze można odpłynąć w dobrym kierunku. Trzeba jednak natychmiast naprawić ten proces budżetowy – mówi ekonomista, dr Sławomir Dudek.

Polacy znają pojęcia budżetu państwa, inflacji, deficytu czy długu. Nie rozumieją jednak mechanizmów rządzących finansami publicznymi, błędnie porównując go z budżetem domowym. Dlatego Instytut Finansów przygotował opracowanie, które tłumaczy, w jaki sposób funkcjonuje budżet państwa i cały system połączony finansów publicznych. Sama edukacja szkolna zdaniem przedstawiciela instytutu ma niewielki wpływ na poziom wiedzy finansowej Polaków.

Polska już w 2022 roku powróci do poziomu deficytu do PKB poniżej 3 proc. i wciąż ma niższy wskaźnik długu publicznego do PKB niż większość krajów UE. Ministerstwo Finansów zapowiada powrót do poluzowanych na czas pandemii reguł fiskalnych, jednak z zastrzeżeniem, że chce zachować bufor w razie potrzeby kolejnych lockdownów.

Nieprzejrzystość sposobu, w jaki są dzielone, rozdawane i wydawane publiczne pieniądze jest według dr. Sławomira Dudka, głównego ekonomisty Forum Obywatelskiego Rozwoju, największym grzechem rządzących w dziedzinie finansów publicznych. Według niego rząd stosuje „kreatywną księgowość”, żeby nie wpaść w 60-proc. próg zadłużenia publicznego wobec PKB, i stymuluje gospodarkę poprzez fundusze, nad którymi Sejm nie ma kontroli. W ten sposób traci ją także społeczeństwo.

Mimo zapewnień, że podwyżki podatków nie będzie, już wiadomo o nowych opłatach, które w ramach „uszczelniania” systemu w przyszłym roku obciążą niektóre grupy podatników. Wśród nich jest tzw. opłata cukrowa nałożona na producentów i dostawców napojów słodzonych. Zapewne wejdzie w życie także podatek od sprzedaży detalicznej zapowiedziany już kilka lat temu. Zdaniem Roberta Gwiazdowskiego z Centrum im. Adama Smitha nowe obciążenia są nieuniknione, skoro rząd wydaje i zadłuża się na taką skalę.

Choć Business Centre Club pozytywnie ocenił wiele wprowadzonych przez rząd przepisów i pochwala, m.in. przekazanie trzech czwartych środków z OFE pod zarząd funduszy inwestycyjnych, to przedsiębiorcy są zaniepokojeni odpływem pracowników z rynku pracy, podwyżką pensji minimalnej, która może zwiększyć szarą strefę i rosnącym deficytem. Obawiają się, że rząd może zacząć szukać brakujących na wydatki socjalne pieniędzy w ich kieszeniach.

Rok 2017 będzie pomyślny dla polskiej gospodarki – ocenia prof. Elżbieta Chojna-Duch, była członkini Rady Polityki Pieniężnej. Ekspertka ocenia, że dzięki zwiększonym wpływom do budżetu, przede wszystkim z podatków, deficyt może być mniejszy niż 3 proc. Dużo będzie też zależeć od sytuacji politycznej na świecie. W tym roku będzie też dominowała konserwatywna polityka pieniężna. Dopiero przy wzroście gospodarczym znacznie przekraczającym oczekiwania można się spodziewać podwyżki stóp procentowych.

Od początku uruchomienia programu Rodzina 500 plus do polskich rodzin trafiło ponad 7,1 mld zł. Wpływ tego wsparcia na konsumpcję był jednak na razie niewielki. Jak prognozuje Arkadiusz Krześniak, główny ekonomista Deutsche Bank Polska, w kolejnych kwartałach jego znaczenie dla kondycji gospodarki powinno rosnąć. Tegoroczny wzrost PKB Polski prawdopodobnie nie będzie jednak wyższy niż 3,1–3,3 proc.

Najwyższy nominalnie deficyt w historii, jaki zaplanował rząd w przyjętym przez siebie projekcie i rosnący deficyt sektora finansów publicznych, spowodują szybsze narastanie długu publicznego i zwiększy jego koszty. Jak zauważa główny ekonomista FOR szczególnie niebezpieczne dla finansów publicznych są zapowiedzi obniżenia wieku emerytalnego.

Poziom niższy niż 4,20 za euro wydaje się mniej prawdopodobny niż wzrost powyżej 4,30 – ocenia Rafał Sadoch z Domu Maklerskiego mBanku. Jego zdaniem skokowe umocnienie złotego w połowie sierpnia było jedynie wynikiem zmiany koncepcji dotyczącej przewalutowania kredytów frankowych. Analityk zaznacza, że w 2017 roku będzie wiele czynników ryzyka, które mogą spowodować, że deficyt budżetowy przekroczy 3 proc. To zaś będzie mieć negatywny wpływ na notowania krajowej waluty.

Krzyk, że program „Rodzina 500 plus” zrujnuje budżet jest przesadzony – mówi prof. Ryszard Bugaj. Zdaniem ekonomisty trudno przewidywać, żeby rządowy program udało się sfinansować ze zwiększonych wpływów z podatków. Program dla 3,7 mln dzieci ma kosztować ok. 23 mld zł. Dla porównania obsługa zadłużenia krajowego i zagranicznego pochłonęła w 2015 roku ponad 29 mld zł. Mimo wzrostu zadłużenia finansowanie projektów poprzez pożyczanie pieniędzy może okazać się racjonalną decyzją.

Po wakacjach rząd i Sejm będą musiały się zająć projektem ustawy budżetowej na przyszły rok. Ministerstwo finansów ma go przekazać jeszcze w sierpniu. To, na jakich poziomach zostaną wyznaczone dochody i wydatki oraz czy nie ulegnie zmianie założenie wzrostu gospodarczego i inflacji, będzie miało wpływ na zaufanie inwestorów do polskiego rynku.

Rządowe wydatki na już działający program 500+, procedowane obniżenie wieku emerytalnego czy zapowiadane podniesienie kwoty wolnej od podatku to łącznie kwota ponad 50 mld zł. Podatek bankowy zapewni jedynie ok. 5 mld zł, podatek od sprzedaży detalicznej – 1 mld zł. Tymczasem deficyt planowany już na ten rok wynosi niemal 55 mld zł. Oznacza to, że jeśli rządowi nie uda się uszczelnić systemu podatkowego, za dwa lata dziura budżetowa może się powiększyć dwukrotnie.

Między innymi dzięki wyższym wpływom z VAT sytuacja budżetu państwa jest dobra. W tym roku nie zabraknie więc pieniędzy na sfinansowanie np. programu „Rodzina 500 plus”. Jak jednak zwraca uwagę Jakub Borowski, główny ekonomista Crédit Agricole, towarzyszący mu impuls popytowy będzie umiarkowany. Program jednak w krótkim terminie umocni złotego.