Wszystkie newsy

Spółdzielnie energetyczne i inne formy energetyki obywatelskiej mogą być czarnym koniem polskiej transformacji energetycznej. Wciąż jednak napotykają wiele barier, w tym m.in. brak instytucjonalnego wsparcia i ograniczenia prawne, a także brak szerszej świadomości zalet takiego rozwiązania wśród samorządów. Przeszkodą nie jest za to dostępność środków finansowych. – W najbliższych latach mamy w sumie ponad 2 mld zł, które mogą być przeznaczone na takie inwestycje – mówi Joanna Furmaga, prezeska Polskiej Zielonej Sieci. Dostępność funduszy europejskich spowodowała, że zainteresowanie tworzeniem spółdzielni energetycznych wśród samorządów w ostatnim czasie skokowo wzrosło.

W tym tygodniu Parlament Europejski przyjął nowelizację unijnej dyrektywy EPBD, która wprowadza nowe wymogi efektywności energetycznej dla budynków w UE. Od 2030 roku nowe budynki mają być zeroemisyjne, a te już istniejące mają być stopniowo modernizowane do takiego stanu do 2050 roku. Nowe przepisy oznaczają szereg wyzwań i obowiązków dla państw członkowskich, dotyczących m.in. przygotowania krajowych strategii, programów wsparcia finansowego i doradczego, ale mają również przynieść wiele korzyści – zarówno środowiskowych, jak i ekonomicznych. To tym istotniejsze, że dziś budownictwo ma istotny udział w globalnych emisjach gazów cieplarnianych.

W środę 13 marca Parlament Europejski zatwierdził AI Act. To pierwsza tego typu regulacja tak szeroko obejmująca obszar sztucznej inteligencji. Celem nowych przepisów jest zbudowanie środowiska prawnego, które pozwoli na rozwój tej technologii, przy jednoczesnym poszanowaniu praw podstawowych, ochronie demokracji czy praworządności przed systemami wysokiego ryzyka. – Przy wielu artykułach, które niekoniecznie są interpretowalne łatwo i w spójny sposób, proponowałbym, żeby Komisja Europejska, ale to może być też polska rola podczas prezydencji, przygotowała plan wdrożenia regulacji o sztucznej inteligencji – ocenia były minister cyfryzacji Michał Boni.

Krajowi inwestorzy mają zaledwie 2-proc. udział w polskim rynku nieruchomości, podczas gdy w Czechach ten odsetek wynosi 60 proc. Wynika to m.in. z faktu, że w Polsce wciąż brakuje legislacji, która umożliwiłaby lokalnym inwestorom indywidualnym i instytucjonalnym lokowanie kapitału w nieruchomościach komercyjnych, jak np. fundusze typu REIT, które od lat z powodzeniem funkcjonują m.in. w USA i krajach Europy. Teraz nadzieje na ich wprowadzenie ponownie się pojawiły po zapowiedziach ministra finansów Andrzeja Domańskiego, który zadeklarował, że resort jest gotów aktywnie włączyć się w dyskusje nad tym pomysłem. Eksperci podkreślają, że wprowadzenie polskich REIT-ów pomogłoby szybciej zaktywizować polski rynek nieruchomości komercyjnych po okresie spowolnienia.

– Cyberbezpieczeństwo i cyfrowa transformacja powinny być ważnym punktem polskiej prezydencji w UE, która rozpocznie się 1 stycznia 2025 roku – ocenia minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski. Jak wskazuje, Polska ma wiele do nadrobienia w obszarze cyfryzacji, dlatego w nadchodzącym czasie mocno skupi się na realizacji celów wynikających z unijnej polityki Cyfrowej Dekady do 2030 roku. Minister zapowiada, że chce, by Polska stała się liderem cyfrowych przemian w Europie.

Według Instytutu Badań Strukturalnych w Polsce ubóstwo energetyczne dotyka ok. 1,5 mln gospodarstw domowych. Statystyki pokazują, że jest to również kobiecy problem – prawie co czwarte z tych gospodarstw jest prowadzone przez samotnie mieszkającą kobietę lub samotną matkę. Eksperci wskazują, że rozwiązanie tego problemu wymaga nie tylko wsparcia finansowego, np. w termomodernizacji budynków, ale również promowania różnych form energetyki obywatelskiej i inwestowania w nie, jak np. klastry energii czy spółdzielnie energetyczne. Ich zaletą są m.in. niższe rachunki za prąd, większe bezpieczeństwo energetyczne, ale i wzmacnianie lokalnych więzi.

8,2 tys. zgłoszeń dotyczących zaginionych osób w związku z wojną w Ukrainie wpłynęło do Polskiego Czerwonego Krzyża. Największa fala miała miejsce na początku konfliktu, kiedy miliony uchodźców przemieszczały się w obrębie kraju i poza jego granice. Do tej pory organizacji udało się połączyć 21 rodzin. – Bywa jednak i tak, że trzeba przekazywać tragiczne wiadomości – przyznaje członek zarządu PCK Michał Mikołajczyk.

Zgodnie z rozporządzeniem MRiRW od 18 kwietnia br. sprzedawany w Polsce miód będzie obowiązkowo znakowany krajem pochodzenia, które zastąpi ogólne stwierdzenie „mieszanka miodów pochodząca z/spoza UE”. Zmiany na etykietach obejmą ok. 70 proc. produktów dostępnych w polskich sklepach – tyle właśnie stanowią mieszanki w ogólnej puli miodu sprzedawanego detalicznie. Celem zmian jest pełniejsza informacja dla konsumentów, która – jak podkreśla Polska Izba Miodu – może mieć wpływ na ich nastawienie i zakupy. Jej eksperci szacują, że zmiany na etykietach miodów obejmą około 70 proc. tych produktów dostępnych w polskich sklepach.

– Reformy polskiego systemu edukacji nie poprawiają jego wydolności, ponieważ wciąż jest to system oparty na ocenianiu, a nie zachęcaniu do szukania nowych rozwiązań – ocenia dr Krzysztof Rzepkowski, prezes zarządu Sandler Training Polska. Firmy szukają pracowników innowacyjnych, zdolnych do krytycznego myślenia i współpracy w zespole, jednak większość absolwentów opuszczających szkoły i uczelnie lęka się porażki lub nastawiona jest na rywalizację zamiast współpracy. Zdaniem eksperta w Polsce brakuje ekosystemu, który zapewniłby przestrzeń do twórczej pracy w grupie. – Samemu można dobiec szybciej, ale dalej dobiega się w zespole – podkreśla.

Cyberzagrożenia, błędy w oprogramowaniu i konieczność dopasowania infrastruktury drogowej – to część barier, które stoją w tej chwili na drodze do rozwoju autonomicznego transportu. Jednak eksperci wskazują, że najistotniejsze są regulacje, które nie nadążają za rozwojem technologii. Obecnie część przepisów ruchu drogowego blokuje testowanie najnowocześniejszych systemów wspierających kierowców. Znowelizowanie prawa w tym obszarze resort infrastruktury zaplanował na I kwartał 2025 roku. Kolejnym wyzwaniem będzie przekonanie użytkowników do autonomicznego transportu.

Polskie szkoły czeka szereg zmian. W ostatnim miesiącu trwały konsultacje projektu nowelizacji rozporządzenia, które zakłada m.in. zmianę formuły prac domowych w publicznych szkołach podstawowych. Z kolei 19 lutego br. MEN rozpoczął prekonsultacje dotyczące zmian w podstawie programowej. W planach są również reformy, dzięki którym polska szkoła ma się stać bardziej wspierająca i przyjazna dla uczniów. Jednym z priorytetów jest m.in. edukacja włączająca, szkoły specjalne i wsparcie dzieci z indywidualnymi potrzebami w kształceniu, w tym np. spektrum autyzmu, ADHD, z zaburzeniami nastroju czy z orzeczeniami o niepełnosprawności.

AI Act, czyli unijny akt o sztucznej inteligencji, ma w założeniu zmienić cyfrowy krajobraz Europy, kategoryzując narzędzia SI według poziomów ryzyka oraz nakładając nowe obowiązki na rządy i firmy. Eksperci zwracają jednak uwagę, że akt odnosi się w swoim zasięgu tylko do poszczególnych, krytycznych obszarów związanych z funkcjonowaniem SI. Ma regulować kwestie takie jak m.in. sprawa deepfake’ów, biometrii czy social scoringu. Regulacja jest przede wszystkim odpowiedzią na pojawiające się nowe i coraz bardziej zaawansowane modele generatywnej sztucznej inteligencji. Ostatnim przykładem takiego rozwiązania jest Sora od OpenAI – narzędzie do tworzenia filmów. Prawdopodobnie unijne prawo nie będzie jednak inspiracją dla prawodawców w USA czy Azji.

Prowadzone w ostatnich latach wycinki drzew w połączeniu ze zmianami klimatycznymi spowodowały, że polskie lasy stopniowo zaczęły tracić swoje funkcje ekologiczne, społeczne i gospodarcze. Aby je odtworzyć i umożliwić ekosystemom zaadaptowanie się do zmian klimatu, trzeba objąć je większą ochroną i wyłączyć sporą ich część z gospodarki leśnej – apelują naukowcy PAN. – Ochrona lasów musi polegać na wyłączaniu części lasów z funkcji produkcyjnej, musimy coraz bardziej rozdzielić tę funkcję lasów od tych pozostałych – podkreśla dr hab. Wiktor Kotowski, profesor UW i członek Komitetu PAN ds. Kryzysu Klimatycznego. Jak wskazuje, pociągnie to też za sobą konieczność bardziej racjonalnego gospodarowania surowcem drzewnym.

Łatwiej będzie wykryć treści pisane przez sztuczną inteligencję w pracach dyplomowych. Taki moduł został właśnie dodany do Jednolitego Systemu Antyplagiatowego, który jest obligatoryjnie wykorzystywany do sprawdzania samodzielności w pisaniu takich prac. Pomoc sztucznej inteligencji w tym procesie, zdaniem ekspertów, nie jest niczym złym, ale już generowanie treści, pod którą autor tylko się podpisuje, świat nauki traktuje nagannie. Nie ma jak na razie żadnych regulacji, które normowałyby te kwestie.

Autonomizacja transportu to jeden z kluczowych megatrendów, które w ostatnich latach kształtują ten sektor. W sprzedaży są dostępne na razie auta o drugim poziomie autonomii, wyposażone w zaawansowane systemy wspomagania kierowcy, ale prace nad pojazdami w pełni autonomicznymi szybko postępują, a duże środki w ich rozwój inwestują najwięksi gracze: zarówno firmy motoryzacyjne, jak i producenci oprogramowania. Eksperci oceniają, że pojawienie się pojazdów autonomicznych na drogach jest już kwestią kilku lat, a rozwój tej technologii zrewolucjonizuje wiele branż i może stanowić panaceum na bolączki branży transportowej i wyzwania związane ze współczesną mobilnością.