Newsy

Osoby spłacające kredyt hipoteczny w złotych zaczynają walczyć w sądach z bankami. Na rozstrzygnięcia trzeba jednak będzie poczekać

2023-01-18  |  06:25

Wzrost stóp procentowych NBP i rynkowych WIBOR spowodował w 2022 roku skokowe podwyższenie rat do comiesięcznej spłaty. Rząd próbował pomóc zadłużonym, wprowadzając wakacje kredytowe i zastępując WIBOR w umowach nowym wskaźnikiem WIRON, jednak do sądów trafiają już pierwsze pozwy przeciw bankom, kwestionujące konstrukcję umów. Zdaniem Andrzeja Zorskiego, adwokata z kancelarii Pilawska Zorski Adwokaci, wypracowanie orzecznictwa w tej sprawie potrwa kilka lat, tak jak miało to miejsce w przypadku kredytów frankowych.

– Pozwów jest jeszcze niewiele. W Polsce procesy trwają bardzo długo, w związku z czym trudno powiedzieć dzisiaj, w jaki sposób sądy będą orzekać. Pojawiają się już pierwsze postanowienia, które na czas procesu wyrzucają ten WIBOR z umów, czyli zmniejszają raty, natomiast są to wstępne postanowienia i one jeszcze o niczym nie rozstrzygają – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes Andrzej Zorski, adwokat, wspólnik w kancelarii Pilawska Zorski Adwokaci. – Mam porównanie ze sprawami frankowymi – na początku niewiele sądów zauważało błędy w tych umowach. Z roku na rok ta szala przechylała się na korzyść frankowiczów, a dzisiaj już 98 proc. z nich wygrywa. Myślę, że z wiborowiczami będzie podobnie, natomiast potrzeba czasu i trybunału europejskiego oraz Sądu Najwyższego.

Problemy kredytobiorców złotowych zaczęły się w 2022 roku, gdy podwyżki stóp procentowych przez NBP i wzrost stawki WIBOR spowodowały gwałtowny wzrost rat kredytowych. Jeszcze w 2021 roku, gdy stopy procentowe były na rekordowo niskich poziomach (referencyjna 0,1 proc.), Polacy chętnie się zadłużali na zakup nieruchomości, bo raty, złożone z marży banków i WIBOR-u (trzy- lub sześciomiesięcznego), były niskie, a zdolność kredytowa – wysoka. W ciągu 2021 roku średnia kwota kredytu, o jaką wnioskowali, kupując mieszkania, wzrosła z niespełna 306,5 tys. zł w styczniu do 340 tys. zł w grudniu.

Sytuacja zaczęła się zmieniać jesienią 2021 roku, gdy WIBOR z poziomu 0,21 proc. zaczął stromo piąć się w górę, by w połowie 2022 roku przekroczyć 7 proc. W efekcie raty kredytów wzrosły o wysokie kilkadziesiąt procent, zdolność kredytowa gospodarstw domowych drastycznie spadła do kwot niepozwalających na zakup lokalu odpowiedniej wielkości, a liczba zapytań o kredyty hipoteczne pod koniec 2022 roku była o 70 proc. niższa niż rok wcześniej. Wówczas zaczęto głośno kwestionować zasadność wykorzystywania WIBOR-u w umowach kredytowych.

WIBOR jest ustalany w ten sposób, że 10 największych banków deklaruje administratorowi, czyli w tym wypadku GPW Benchmark, po jakiej cenie potencjalnie pożyczyłoby innemu bankowi środki pieniężne w określonej perspektywie czasowej. Nie jest to więc wskaźnik oparty na realnych transakcjach, tylko na transakcjach hipotetycznych, co jest głównym zarzutem wobec tej miary.

– To tak jakby 10 największych piekarni decydowało o podstawowej cenie chleba w całym kraju. Na pewno byśmy się na to nie zgodzili, a tak właśnie wygląda oprocentowanie naszych kredytów. Nie mówię, że banki zawyżają je o 2 czy 3 proc. powyżej rynku, ale nawet zawyżenie o 0,2 czy 0,3 punktu procentowego powoduje już wzrost zysków banków na poziomie kilku miliardów złotych – przekonuje Andrzej Zorski. – Nie ma tutaj uczciwej granicy, każde zawyżanie ponad rynek jest nieuczciwe, o czym świadczy chociażby to, że średnie oprocentowanie kredytów w Polsce złotówkowych jest powyżej 9 proc. W wielu krajach zachodnich Unii Europejskiej jest to 2 czy 3 proc., więc powstaje pytanie, dlaczego akurat u nas ten kredyt jest trzy- czy czterokrotnie droższy.

Dlatego wprowadzono nowy wskaźnik WIRON, który oparty jest na rzeczywiście wykonanych depozytowych transakcjach jednodniowych (overnight). Banki mogą oferować kredyty na nich oparte już od stycznia, choć na razie jeszcze takie oferty się nie pojawiły. W zamyśle WIRON ma być niższy niż WIBOR: np. 12 stycznia WIRON wnosił 5,79 proc., a WIBOR 3M, i to po spadkach w ostatnich 10 tygodniach, 6,95 proc.

Jednak zdaniem adwokata osoby, które już podpisały umowę na WIBOR-ze, i tak będą mogły kwestionować swoje umowy w sądzie. Jeżeli WIBOR okaże się bezzasadny, to zostanie usunięty z tej umowy od początku jej trwania, a WIRON WIBOR-u nie zastąpi.

– Jak się pojawi WIRON, najprawdopodobniej raty trochę spadną, zobaczymy w praktyce. Jesteśmy krajem, gdzie banki mają bardzo silną pozycję i bardzo dużą decyzyjność. Nie mamy przede wszystkim kredytów o stałej stopie oprocentowania na cały okres trwania kredytu – wskazuje wspólnik kancelarii Pilawska Zorski Adwokaci. – Niemiec czy Amerykanin zawsze ma możliwość wzięcia kredytu o stałej stopie i wie, że jeżeli jego rata dzisiaj wynosi tysiąc euro czy tysiąc dolarów, to ona za 30 lat też będzie wynosić tysiąc euro czy dolarów. W Polsce takiego komfortu nie mamy, dlatego banki muszą udzielać kredytu o stałej stopie tylko na 5 czy 10 lat, a potem znowu to one decydują. Jesteśmy bardzo dużym rynkiem, natomiast jesteśmy traktowani trochę jak kraj trzeciego świata pod tym względem.

Czytaj także

Kalendarium

Więcej ważnych informacji

Konkurs Polskie Branży PR

Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Handel

Polskie firmy z szansą na zdobycie azjatyckich rynków. Mogą otrzymać wsparcie na promocję podczas Expo 2025 w Osace

W 2025 roku w japońskiej Osace odbędzie się Wystawa Światowa Expo 2025. Udział w niej, a także towarzyszących imprezie wydarzeniach i targach to dla polskich firm szansa na wzrost rozpoznawalności swoich marek za granicą, a w konsekwencji na rozwój ich potencjału eksportowego. Expo 2025 będzie się koncentrowało na innowacjach służących zrównoważonemu rozwojowi. PARP, który jest partnerem wydarzenia w Polsce, do 26 września br. czeka na wnioski firm zainteresowanych udziałem w wydarzeniu i ekspansją na azjatyckie rynki. W ramach programu mogą one otrzymać wsparcie na udział w targach, na misje wyjazdowe i kampanie promocyjne przed i po zakończeniu Expo. Nabór finansowany jest z Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki 2021–2027

Polityka

Rośnie ryzyko wybuchu epidemii w Strefie Gazy. Brakuje czystej wody, kanalizacji i toalet, a w zniszczonej enklawie wykryto polio

W Strefie Gazy brakuje praktycznie wszystkiego – od żywności i wody po podstawowe leki – ale najgorsze może dopiero nadejść – alarmuje Polska Akcja Humanitarna. – Kilka dni temu w wodzie w Strefie Gazy znaleziono polio typu 2. Ta woda jest bardzo zanieczyszczona, infrastruktura wodno-sanitarna na tym terenie tak naprawdę już nie istnieje. Na dodatek od dziewięciu miesięcy dzieci nie są szczepione, ponieważ nie ma warunków, żeby to zrobić, więc istnieje bardzo duże zagrożenie wybuchu epidemii – mówi Magdalena Foremska z PAH. W odpowiedzi na kryzys organizacja uruchomiła duże projekty pomocowe, które mają zapewnić żywność i opiekę medyczną w Strefie Gazy i na Zachodnim Brzegu.

IT i technologie

Gminy potrzebują inwestycji w cyberbezpieczeństwo. Eksperci widzą duże ryzyka wynikające z zaniedbań

Dane gromadzone przez jednostki samorządu terytorialnego mogą być bardzo niebezpiecznym narzędziem w rękach przestępców. Wykradzione mogą posłużyć do fałszowania tożsamości człowieka. Tymczasem poziom inwestycji w cyberbezpieczeństwo jest w gminach niski, a liczba ataków hakerskich na nie stale rośnie. Eksperci czekają na pozytywne skutki rządowego programu Cyberbezpieczny Samorząd. W jego ramach 1,5 mld zł trafi na inwestycje w poprawę bezpieczeństwa cybernetycznego samorządów: zarówno na poziomie sprzętu i oprogramowania, jak i kompetencji oraz procedur.

Partner serwisu

Instytut Monitorowania Mediów

Szkolenia

Akademia Newserii

Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a  także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.