Wszystkie newsy

Filtry pokryte złotem, miedzią lub krzemem mogą usprawnić działanie oczyszczaczy powietrza tak, by skuteczniej blokowały rozprzestrzenianie się koronawirusa. Naukowcy z Curtin University w Australii dowiedli, że pierwiastki te mogą skutecznie wychwytywać i przez reakcje chemiczne blokować białko kolca i wnikanie wirusa do komórek. Z kolei oddziaływanie prądem elektrycznym na uwięzione między tymi materiałami białko może skutecznie dezaktywować patogen, zapobiegając procesowi zakażania.

Zwiększanie równości płci przekłada się na dłuższą oczekiwaną długość życia zarówno kobiet, jak i mężczyzn, przy czym ten wzrost jest większy w przypadku pań – zauważyli naukowcy z Imperial College London. Jak podkreślają, oznacza to także większą dysproporcję między długością życia kobiet i mężczyzn, ponieważ panie statystycznie żyją dłużej. To jednak się zmienia w zależności od regionu. Co istotne, przykłady państw o wysokich dochodach pokazują, że to panowie koniec końców bardziej korzystają na równości płci. Prawdziwym problemem wciąż pozostaje jednak kwestia wyrównywania szans kobiet w krajach o niższych dochodach. Najważniejsze w tym aspekcie jest zapewnienie im dostępu do edukacji.

Tylko jedna czwarta zamieszczanych na opakowaniach informacji o dobroczynnym wpływie mlek modyfikowanych m.in. na rozwój mózgu czy układu odpornościowego odnosi się do naukowych dowodów, np. badań klinicznych – wykazało międzynarodowe badanie przeprowadzone w 15 krajach. Nawet jeśli mają takie odniesienia, to często się okazywało, że badania te są obarczone ryzykiem błędu statystycznego lub też ich bezstronność budzi wątpliwości. Choć badacze nie negują konieczności wprowadzania do diety mleka modyfikowanego w przypadkach uzasadnionych medycznie, to nierzetelne informacje uznają za chwyt marketingowy skierowany do podatnej grupy odbiorców, jaką są mamy niemowlaków.

Ćwiczenia w obecności natury, nawet w warunkach wirtualnej rzeczywistości, o wiele bardziej relaksują niż ćwiczenia na bieżni na sali gimnastycznej – zauważyli naukowcy z Florida International University. Wirtualna rzeczywistość wciąż jednak daje efekty bardzo odległe od tego, co można osiągnąć na świeżym powietrzu. Choć mózg otrzymuje zbliżone bodźce wzrokowe i słuchowe, to wciąż jednak nie udaje się mu stworzyć w pełni wiarygodnej iluzji przebywania w otoczeniu natury.

Ludzie spędzają niemalże jedną szóstą swojego życia na poprawianiu swojego wyglądu – wynika z międzynarodowego badania z udziałem polskich naukowców. Wnioski wyciągnięte z ankiety przeprowadzonej w prawie 100 krajach na grupie niemal 100 tys. osób obalają kilka popularnych mitów. Okazało się, że kobiety wcale nie spędzają na poprawianiu swojej urody znacząco więcej czasu niż mężczyźni, a zainteresowanie tym, by być atrakcyjnym, niekoniecznie spada wraz z wiekiem. Naukowcy zauważyli też związek między czasem poświęconym na dbanie o wygląd i aktywnością w social mediach.

Psy, których przodkami były domowe zwierzęta porzucone przez mieszkańców strefy skażonej po awarii reaktora elektrowni jądrowej w Czarnobylu, wykazują różnice genetyczne w porównaniu z innymi wolno żyjącymi psami, wykazał zespół badawczy złożony z naukowców z USA i Polski. Celem badaczy było sprawdzenie, w jaki sposób trudne środowisko determinuje zmiany genomowe prowadzące do przeżycia gatunku. Rozpoczęte w 2017 roku badania mogą też pomóc zrozumieć część mechanizmów wpływających na występowanie chorób nowotworowych.

Skóra hodowana na trójwymiarowych rusztowaniach może być formowana w kształt zbliżony do konkretnych, nawet najbardziej złożonych anatomicznie części ciała. Przykładem może być wytworzona w ten sposób rękawiczka, dzięki której możliwe stanie się szybkie i dużo mniej inwazyjne przeszczepianie skóry dłoni, np. po poparzeniu trzeciego stopnia. W takiej technologii szwy będzie trzeba zakładać tylko na nadgarstkach, podczas gdy w obecnie stosowanej metodzie miejsc szycia musi być kilkakrotnie więcej. Naukowcy z Columbia University, którzy opracowali innowacyjną metodę hodowania skóry do przeszczepów, mają już za sobą udane eksperymenty na myszach.

Mimo licznych zakazów, regulacji i kampanii edukacyjnych odsetek palaczy od lat utrzymuje się mniej więcej na stałym poziomie, a wyjście z nałogu dla wielu osób okazuje się zbyt trudne. Dlatego coraz więcej państw zmienia podejście regulacyjne, wprowadzając programy ograniczania zdrowotnych i społecznych szkód związanych z aktywnym i biernym paleniem oraz kosztów ponoszonych przez służbę zdrowia. Naukowcy poszukują z kolei takich metod i substancji, dzięki którym walka z nikotynizmem byłaby skuteczniejsza. Okazuje się, że jedną z nich może być CBD, czyli substancja zawarta w konopiach indyjskich. Badania prowadzone przez amerykańskich naukowców z Uniwersytetu w Waszyngtonie wykazały, że hamuje ona metabolizm nikotyny. Dzięki temu można ograniczyć chęć szybkiego sięgnięcia po kolejnego papierosa.

Naukowcy z Bristolu i włoskiej MultiMedica Group zidentyfikowali gen, którego modyfikacja pozwoli spowolnić tempo starzenia się serca. Wyniki ich badań wskazują, że terapia genowa może przywrócić utraconą sprawność kardiomiocytów, co ma szczególne znaczenie dla pacjentów po zawałach czy z niewydolnością serca. Testy tej linii leczenia będą kontynuowane pod kątem zastosowania w zespole progerii Hutchinsona–Gilforda i cukrzycy. Naukowcy przypominają jednak, że aby utrzymać serce w dobrej kondycji, należy przede wszystkim utrzymywać aktywność fizyczną i zdrowy styl życia.

Liczba naukowców w Polsce rośnie nieprzerwanie od 2012 roku. Pod tym względem – ze 124 tys. badaczy i badaczek – zajmujemy w UE piątą pozycję – wynika z raportu OPI-PIB „Nauka w Polsce 2022”. Na przestrzeni ostatnich lat widać większą aktywność w przyciąganiu do kraju naukowców z zagranicy, także Polaków, którzy robią karierę poza krajowymi instytutami czy uczelniami. Większa jest też publikacyjna aktywność naukowców i dostęp do finansowania. Wciąż jednak zajmujemy znacznie dalsze pozycje, jeśli chodzi o patenty czy międzynarodowe granty, co pokazuje, że możemy jeszcze poprawić wykorzystanie rosnącego potencjału polskiej nauki.

Kawa od kilku lat jest w Polsce elementem oficjalnych zaleceń dietetycznych, a zdecydowana większość Polaków pije ją codziennie. Przypisuje się jej szereg prozdrowotnych właściwości, w tym m.in. wspomaganie profilaktyki Alzheimera, chorób układu sercowo-naczyniowego czy cukrzycy. Jednak najnowsze badania naukowców z Kanady i Włoch wykazały, że u części ludzi nadmierne spożycie kawy może prowadzić do dysfunkcji nerek, za co odpowiada obecność określonego wariantu genu CYP1A2. Ma go połowa populacji, która w efekcie metabolizuje kofeinę czterokrotnie wolniej. Zdaniem badaczy nie oznacza to jednak konieczności rezygnacji z kawy, a jedynie ograniczenie jest spożycia.

Poziom wykształcenia, rodzaj wykonywanej pracy, związany z nią stres oraz niskie zarobki wśród 30-latków to czynniki, które w późniejszym wieku mogą warunkować u nich występowanie zaburzeń psychicznych – do takiego wniosku doszli naukowcy z Finlandii, którzy przeprowadzili w tym celu szeroko zakrojone badanie na grupie blisko 1,3 mln osób. – Z naszego badania płyną dwa zasadnicze wnioski. Po pierwsze, zaburzenia psychiczne dotykają znacznej części społeczeństwa. Po drugie, są szczególnie powszechne w grupach o niższym statusie – mówi Christian Hakulinen z Uniwersytetu Helsińskiego.

Pacjenci, którzy poddali się operacyjnemu leczeniu otyłości, mają niższe wskaźniki śmiertelności, zwłaszcza jeśli cierpią na choroby współistniejące, takie jak cukrzyca, choroby serca czy nowotwory – dowiedli w długoterminowym badaniu naukowcy z Uniwersytetu w Utah. Badaczy niepokoi jednak duża liczba samobójstw w grupie osób poddanych operacjom bariatrycznym w młodym wieku. Lekarze przypominają też, że leczenie chirurgiczne jest tylko jedną z możliwości leczenia otyłości. Liczba osób z nadmierną masą ciała rośnie jednak lawinowo. Narodowy Fundusz Zdrowia szacuje, że jeszcze w tej dekadzie odsetek osób otyłych wzrośnie w Polsce do 30 proc.

Nowe podejście do zastosowania fal ultradźwiękowych w leczeniu zakrzepicy zatok żył mózgowych może znacznie poprawić rokowania pacjentów. Amerykańscy naukowcy opracowali specjalny cewnik, który można wprowadzić do naczynia krwionośnego i falami ultradźwiękowymi dotrzeć bezpośrednio do skrzepu, a następnie go rozbić. Ich badania wykazały, że fale o kształcie wiru, nazywane przez nich ultradźwiękowym tornado, mogą to zrobić znacznie szybciej i skuteczniej niż fale podłużne. Urządzenie w ciągu 30 min ma redukować masę skrzepu o 40 proc., czyli ponad dwukrotnie skuteczniej niż podłużne fale stosowane w sonotrombolizie.

Im wyższy stopień naukowy, tym mniejsza liczba kobiet może się nim w Polsce legitymować. To jeden z wniosków płynących z raportu „Nauka w Polsce 2022” OPI–PIB. Droga naukowa kobiet jest nieco dłuższa niż mężczyzn, chociażby ze względu na przerwy związane z macierzyństwem czy stosunkowo niską gotowością do dłuższych wyjazdów zagranicznych. Jeśli jednak spojrzeć na aktywność w publikowaniu, to różnice między płciami już się zacierają. Badaczki przyznają jednak, że świat nauki, a zwłaszcza nauk ścisłych, jest mocno konserwatywny i nie czują w nim wsparcia nawet ze strony kobiet, które już osiągnęły w nim sukcesy.