Wszystkie newsy

– W ciągu ostatniego roku zacieśniły się relacje Warszawy z Waszyngtonem, wzrósł prestiż Polski w ramach NATO, a wzmożona współpraca w branży zbrojeniowej daje nam szansę na transfer technologii. Obecny układ polityczny sprawia, że zbliżenie polityczno-wojskowe następuje bardziej na gruncie gospodarczym niż ideologicznym – mówi dr hab. Jarosław Szczepański, politolog z UW. To właśnie te relacje mają szansę na kontynuację nawet w razie zmiany opcji politycznej w którymś z krajów. Wybory parlamentarne w Polsce odbędą się pod koniec obecnego roku, wybory prezydenckie w Stanach – rok później.

Poniedziałkowa wizyta Joe Bidena w Kijowie stanowiła okazję nie tylko do pokazania solidarności Stanów Zjednoczonych z walczącą o wolność Ukrainą, ale też do przedstawienia szczegółów nowej transzy pomocowej dla ogarniętego wojną kraju. Również podczas przemówienia w Warszawie prezydent USA zapewniał Ukraińców o wsparciu tak długo, jak będzie to konieczne, oraz podkreślał solidarność Zachodu wobec rosyjskiej agresji. – USA może zrobić jeszcze wiele, żeby wesprzeć Ukrainę, natomiast są granice wytrzymałości społeczeństwa amerykańskiego, sojuszników amerykańskich oraz zapewne Federacji Rosyjskiej – mówi politolog z UW, dr hab. Jarosław Szczepański. Jak podkreśla, teraz wysiłki powinny się skoncentrować na przyspieszeniu zapowiedzianych transz pomocowych, bo tempo przekazywania dostaw jest dziś największym problemem.

Na forum unijnym trwają prace nad rewizją rozporządzenia w sprawie rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T. Jak podkreślił na niedawnej konferencji minister infrastruktury Andrzej Adamczyk, Polska liczy, że proces legislacyjny zakończy się jeszcze w tym roku. Przyspieszenie prac nad nowymi wytycznymi dla budowy transeuropejskich połączeń drogowych i kolejowych jest konieczny ze względu na obecne wyzwania geopolityczne. Wybuch wojny w Ukrainie wskazał na konieczność zmiany łańcuchów logistycznych, które zapewnią Europie nie tylko nowe możliwości rozwoju gospodarczego, ale i wzmocnienie infrastruktury transportowej jako kluczowego elementu bezpieczeństwa.

Infrastruktura transportowa, a zwłaszcza połączenia kolejowe, mają ogromne znaczenie dla obronności i rozwoju gospodarczego w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Według Europejskiego Banku Inwestycyjnego kluczowe do zrealizowania projekty w tym regionie to Centralny Port Komunikacyjny, Rail Baltica oraz rozwój kolei dużych prędkości. Pierwszy z nich połączy sieci kolejowe dwóch pozostałych, tworząc w przyszłości kolejowy kręgosłup Trójmorza, a eksperci wskazują, że projektowana infrastruktura będzie miała charakter podwójnego przeznaczenia, czyli cywilno-wojskowy.

– Wojna prędzej czy później się skończy i my ją wygramy – mówi Olexandr Romanyshyn, przedstawiciel Biura Reform Gabinetu Ministrów Ukrainy. Jak wskazuje, celem Ukrainy jest przejście przez wszystkie etapy na drodze do członkostwa w UE i odbudowa kraju z wojennych zniszczeń, a jednym ze źródeł finansowania tego procesu może być przejęcie zamrożonych aktywów rosyjskich oligarchów. Jednak zanim do tego dojdzie, ukraińskie firmy muszą pozostać aktywne na międzynarodowym rynku.

Po siedmiu latach od prywatyzacji PKP Energetyka – główny dostawca energii dla sektora kolejowego – wróci pod kontrolę Skarbu Państwa. Spółkę kupi Polska Grupa Energetyczna, której ta transakcja przyniesie szereg korzyści biznesowych. – PGE z pewnością robi świetny interes od strony finansowej – mówi Mateusz Izydorek vel Zydorek z Klastra „Luxtorpeda 2.0”. Eksperci wskazują jednak, że repolonizacja tak ważnej części infrastruktury energetyczno-transportowej ma przede wszystkim strategiczne znaczenie z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa, zwłaszcza w kontekście wojny trwającej za wschodnią granicą.

Już pierwsza fala pandemii COVID-19 pokazała, że europejski rynek leków jest bardzo podatny na kryzysy o różnym, także politycznym charakterze. To efekt uzależnienia od importu z Azji, skąd pochodzi ok. 80 proc. substancji czynnych niezbędnych do produkcji leków. Ryzykiem są już nawet niewielkie zakłócenia w łańcuchach dostaw. – Poziom bezpieczeństwa lekowego w Europie jest zdecydowanie zbyt niski – mówi wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski. Dlatego europejscy i polscy producenci leków apelują o podjęcie szybkich działań, które umożliwią odbudowanie w Europie zdolności do produkcji substancji czynnych wykorzystywanych w przemyśle farmaceutycznym.

– W naszym interesie leży to, żeby Polska utrzymywała dobrą współpracę w dziedzinie polityki obronnej i zbrojeń nie tylko ze Stanami Zjednoczonymi, ale także z państwami UE. Zwłaszcza tymi, które posiadają silny przemysł zbrojeniowy – podkreśla prof. Paweł Soroka, koordynator Polskiego Lobby Przemysłowego. Jak wskazuje, w ostatnich latach to właśnie od Amerykanów kupujemy uzbrojenie warte dziesiątki miliardów złotych, ale zaangażowanie w unijne programy dotyczące obronności też powinno rosnąć. Tym samym Polska zyskałaby kolejne szanse nie tylko na wzmocnienie współpracy w sferze obronności i polityki zagranicznej, dywersyfikację sprzętu, ale i pozyskanie innowacyjnych technologii.

Na przełomie 2023 i 2024 roku zamówiony przez Polskę system obrony powietrznej średniego zasięgu Patriot ma osiągnąć gotowość operacyjną. Elementy dostarczane przez Raytheon Missiles & Defense są już w kraju, a w październiku br. rozpocznie się proces ich integracji i testów. Z dostawami w terminie zdążyły też polskie spółki sektora obronnego, które były odpowiedzialne za produkcję kluczowych komponentów systemu Patriot. – Współpraca przy I fazie programu Wisła przebiegała bardzo dobrze – mówi Caroline Touchstone z Raytheon Missiles & Defense. Amerykański koncern chce uczestniczyć też w II fazie tego programu, którą otworzyło zapytanie ofertowe (LOR) wystosowane do rządu USA w maju br.

Pod wpływem wydarzeń za wschodnią granicą państwa członkowskie UE zapowiedziały już zwiększenie budżetów na obronność, ale brak współpracy w tym zakresie wiąże się z szeregiem ryzyk, m.in. wzmocnieniem zależności zewnętrznych i jeszcze większym rozdrobnieniem sektora obronnego. Dlatego instytucje unijne dążą do większej integracji państw członkowskich w tym zakresie. Stąd m.in. pomysł przeznaczenia 1,2 mld euro na wspólne projekty badawczo-rozwojowe w obszarze przemysłu obronnego czy instrument wspólnych zamówień o wartości 500 mln euro na kolejne dwa lata. – Problem polega na tym, że obronność jest interesem żywotnym każdego państwa i stąd one bardzo niechętnie integrują te działania – mówi prof. Paweł Soroka.

– Wstępne kalkulacje pokazują, że Ukraina cofnęła się w swojej gospodarce o prawie 50 lat – mówi Beata Daszyńska-Muzyczka, prezes Banku Gospodarstwa Krajowego, który zapowiada wsparcie w odbudowie tego kraju po wojnie. Wciąż jednak Ukrainie najbardziej potrzebna jest przede wszystkim pomoc w tym, aby tę wojnę wygrać. BGK w porozumieniu z Komisją Europejską przesunął już w marcu niewykorzystane środki na szczepionki przeciw COVID-19 na pomoc humanitarną dla naszego wschodniego sąsiada.

Wojna w Ukrainie zwiększyła skalę cyberzagrożeń, jednak od wielu miesięcy systematycznie podejmowane są ataki na polską sieć. Wiele z nich jest kierowanych z Rosji, a szczególnie narażona jest na nie infrastruktura krytyczna, w tym m.in. energetyka. Ekspert Fundacji Bezpieczna Cyberprzestrzeń Robert Kośla wskazuje, że w Polsce operatorzy i zespoły reagowania na incydenty naruszenia cyberbezpieczeństwa już od lat śledzą i wyciągają wnioski z przeprowadzanych przez Rosję cyberataków. Obserwując metody ataków wymierzonych w ukraińską infrastrukturę, polscy operatorzy wdrażają najnowsze metody, które są odpowiedzią na zagrożenia ze strony Federacji Rosyjskiej.

– Chiny rozsiadły się na wzgórzu, obserwując walczące tygrysy. Starają się wygrać ten konflikt na swoją korzyść. Przejmują aktywa w rosyjskich firmach, kupują tańsze surowce, ale starają się ograniczyć pomoc dla Rosji, żeby nie ściągnąć na siebie sankcji – mówi Radosław Pyffel, ekspert Instytutu Sobieskiego. Jak ocenia, Chinom odpowiada także destabilizacja Zachodu i USA, co wzmacnia pozycję światową Pekinu. Tym bardziej że całe ryzyko tej destabilizacji bierze na siebie Rosja. – To wszystko irytuje stronę amerykańską – wskazuje ekspert. Po raz pierwszy w koncepcji strategicznej NATO znalazło się odniesienie do chińskiej polityki, określanej jako wyzwanie dla państw członkowskich sojuszu.

Dwa trwające kryzysy – związane z pandemią i wojną w Ukrainie – pokazały, że zarówno państwo, jak i samorządy oraz biznes muszą być przygotowane na różne zagrożenia. Dotyczy to zarówno kwestii operacyjnej, jak i działalności w sferze cyber. Dotychczasowe doświadczenia z ostatnich dwóch lat pokazują, że zarówno firmy, jak i administracja rządowa i samorządowa umieją szybko przystosować się do trudnych warunków. – Ta pozytywna ocena nie uspokaja nas na tyle, żebyśmy tracili czujność – mówi minister Janusz Cieszyński. W mitygowaniu ryzyk potrzeba ścisłej współpracy, wymiany doświadczeń i transferu wiedzy między biznesem, instytucjami państwowymi i samorządami.

Ostatnie dwa lata były trudne zarówno dla firm, jak i dla administracji rządowej i samorządowej. Pandemia COVID-19, a potem wojna w Ukrainie zafundowały im przyspieszony kurs zarządzania w kryzysowych warunkach. W sytuacji niepewności i podwyższonego ryzyka dobrze poradziły sobie z prowadzeniem działalności, zapewnieniem ciągłości usług i przeorganizowaniem modeli funkcjonowania – ocenili uczestnicy Forum Bezpieczeństwa – Miasta i biznes w trybie kryzysowym, jakie odbyło się w Łodzi. Jednocześnie zarówno przedsiębiorcy, jak i samorządy wskazują, że aby w przyszłości móc sprostać kolejnym kryzysom, potrzebne im stabilne, przewidywalne otoczenie prawne.