News powiązane z firmy rodzinne

Od czasu, gdy w Polsce powstawały pierwsze rodzinne, często małe biznesy, minęło 25–30 lat. W tym okresie wiele z nich zdążyło osiągnąć pozycję ogólnopolskich, a nawet globalnych graczy. Dziś stopniowo stery przejmują w nich kolejne pokolenia, a w niektórych – zewnętrzni menedżerowie. Proces sukcesji jest jednym z wyzwań, które stoją przed tym sektorem przedsiębiorstw. Obecność firmy na GPW sprawia, że ten proces może zostać przeprowadzony w sposób bezkonfliktowy. Dla inwestorów z kolei wartością firm rodzinnych jest mniejsza zmienność ich kursów i planowanie rozwoju z myślą o pokoleniach i latach.

– Paradoksalnie ostatnie dwa lata, naznaczone kryzysem związanym z pandemią i wojną w Ukrainie, pokazały, że przedsiębiorcy starają się robić więcej niż dotychczas – mówi Agnieszka Sawczuk z Filantropei, autorka raportu „Filantropia w Polsce”. Większe zaangażowanie społeczne firm doceniają zarówno klienci, jak i pracownicy, którzy chcą się z takimi podmiotami wiązać na dłużej. Jedną z najczęściej wybieranych form pomocy jest tworzenie własnych fundacji i programów społecznych w prowadzonych przez siebie firmach. Drugą najchętniej wybieraną jest wspieranie wybranych przez siebie osób czy organizacji społecznych.

Firmy rodzinne są w Polsce jednym z kół zamachowych gospodarki, generują ok. 1/5 krajowego PKB. Ich wyróżnikiem jest to, że na tle ogółu lepiej radzą sobie z kryzysami i rynkowymi zawirowaniami. Potwierdził to też okres pandemii, w którym spółki rodzinne notowane na GPW zapewniały inwestorom wyższą rentowność i mniejszą zmienność kursów niż nierodzinne biznesy. Nie oznacza to jednak, że wszystkim udało się przetrwać ten trudny okres. – W zależności od branży mówi się o kilku procentach firm, które już nigdy nie wrócą na rynek. W przypadku branży gastronomicznej ten odsetek sięga nawet 30 proc. – mówi dr hab. Krzysztof Safin z Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu.

W Polsce działa ok. 830 tys. firm rodzinnych. Generują rocznie 332 mld zł, co piąta wypracowana w naszym kraju złotówka jest wynikiem właśnie ich pracy. W ciągu najbliższych pięciu lat w ręce kolejnej generacji przejdzie ok. 57 proc. firm rodzinnych, ale tylko nieco ponad 8 proc. następców deklaruje chęć ich poprowadzenia. Do konsultacji trafił niedawno projekt ustawy o fundacji rodzinnej, który ma pomóc rozwiązać problem sukcesji, umożliwi też firmom rodzinnym stabilny rozwój w perspektywie wielopokoleniowej. – To odpowiedź na oczekiwania prywatnej przedsiębiorczości – ocenia Piotr Aleksiejuk z kancelarii Wojarska Aleksiejuk i Wspólnicy.

Przedsiębiorstwa rodzinne w Polsce są znaczącym eksporterem i pracodawcą. Podobnie jak pozostałe firmy borykają się z rosnącymi kosztami pracy czy zmianami podatkowymi, ale głównym wyzwaniem jest dla nich sukcesja pokoleniowa. Założyciele firm w okresie transformacji lat 90. zbliżają się do momentu, kiedy będą przekazywać funkcje operacyjne swoim następcom. Dlatego też potrzebują stabilnych ram prawnych, które będą im to umożliwiać. Problemem pozostaje również brak regulacji dotyczących fundacji firm rodzinnych i zagospodarowanie tych przedsiębiorstw, które nie znajdą sukcesorów, a mają istotne znaczenie w skali lokalnych rynków.

W przyszłym roku przedsiębiorstwa czeka szereg legislacyjnych zmian. 1 stycznia wejdą w życie tzw. ustawa antyzatorowa, która ma ograniczyć problem nieterminowych płatności, oraz duża część Pakietu Przyjazne Prawo – w tym m.in. prawo do błędu dla początkujących przedsiębiorców czy ułatwienia dla rzemiosła i gastronomii. Z kolei z początkiem lutego zacznie obowiązywać tzw. Mały ZUS Plus, który obejmie nawet 320 tys. podmiotów. Jak podkreśla wiceminister rozwoju Marek Niedużak – resort pracuje nad kolejnymi ułatwieniami dla biznesu. Wśród priorytetów na nadchodzące miesiące jest m.in. pakiet rozwiązań, które mają zachęcić polskie firmy do automatyzacji.

Możliwość jednorazowego rozliczenia straty podatkowej do 5 mln zł, wprowadzenie statusu małego podatnika PIT i CIT dla firm o przychodach do 2 mln euro rocznie, możliwość wliczenia wartości pracy współmałżonka do kosztów uzyskania przychodu czy zniesienie obowiązku przeprowadzania okresowych szkoleń BHP w niektórych branżach – to część propozycji zawartych w Pakiecie MŚP. Większość rozwiązań dla mikro-, małych i średnich firm zacznie obowiązywać w 2019 roku. Zdaniem minister przedsiębiorczości i technologii Jadwigi Emilewicz ograniczenie biurokracji i kosztów funkcjonowania przedsiębiorstw może się przełożyć na zwiększone inwestycje po ich stronie.

Ponad 50 proc. Polaków deklaruje wysokie lub bardzo wysokie zaufanie do przedsiębiorców rodzinnych. To zaś przekłada się na chęć zakupu oferowanych przez nich produktów lub usług – wynika z raportu Fundacji Firmy Rodzinne. Ponad 40 proc. osób jest skłonnych kupić droższy z dwóch podobnych produktów, jeśli będzie on pochodził z przedsiębiorstwa rodzinnego. Takie firmy to także atrakcyjni pracodawcy. Cieszą się dobrą reputacją, są postrzegane jako stabilne oraz lojalne wobec pracowników.

Śmierć przedsiębiorcy, który prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, skutkuje tym, że jego firma formalnie „umiera” razem z nim. Ministerstwo Rozwoju chce, żeby w takim przypadku przedsiębiorstwo mogła kontynuować działalność z pożytkiem dla spadkobierców zmarłego i krajowej gospodarki. Ma to umożliwić ustawa o sukcesji, której projekt jest opiniowany. Nowe przepisy wprowadzą zwolnienia od podatku spadkowego i funkcję zarządcy sukcesyjnego, którego zadaniem będzie dalej poprowadzić firmę. Pewnym utrudnieniem mogą być potencjalne konflikty między spadkobiercami.

Firmy rodzinne to w oczach poszukujących pracy atrakcyjni pracodawcy. Cieszą się dobrą reputacją, są postrzegane jako stabilne oraz lojalne wobec pracowników. Jak wynika z badań przeprowadzonych na zlecenie Grupy On Board Think Kong, co trzeci młody Polak chętniej zatrudniłby się w firmie rodzinnej, niż w jakimkolwiek innym przedsiębiorstwie. Przedstawiciele rodzinnych biznesów odczuwają jednak brak wsparcia na szczeblu rządowym, a ich głównym problemem pozostaje zawiłe prawo podatkowe oraz brak wystarczającego kapitału.

Niskie ceny nie są już wyznacznikiem sukcesu na rynkach globalnych. Istotną rolę pełni konkurencja technologiczna oraz znajomość danych rynków. Szansę na sukces zwiększa także wyszukiwanie nowych obszarów ekspansji, np. w Afryce. Szczególnie dobrze przygotowane są do takich działań firmy rodzinne, które planują swoje inwestycje długoterminowo.

Każdy pracownik, od podstawowych stanowisk w przemyśle do stanowisk menadżerskich, na własnej działalności gospodarczej – tak może wyglądać przyszłość rynku pracy. Będzie się to wiązało ze zmianami technologicznymi. Choć dziś pomysł ten wydaje się nierealny, to zdaniem Małgorzaty Starczewskiej-Krzysztoszek, głównej ekonomistki Konfederacji Lewiatan, w przyszłości będzie on postrzegany inaczej.

Potomkowie właścicieli przedsiębiorstw rodzinnych nie garną się do przejmowania biznesów. Większość uważa, że prowadzenie firmy jest źródłem wielu stresów i wyrzeczeń. Okazuje się, że planu sukcesyjnego nie ma 70 proc. firm rodzinnych.

Firmy rodzinne w Polsce szybko się rozwijają. Ponad 70 proc. z nich planuje nowe inwestycje, przede wszystkim w podstawową działalność firmy. Częściej decydują się na ekspansję krajową niż zagraniczną. Zdaniem ekspertów uproszczenie systemu podatkowego, zmniejszenie przeszkód administracyjnych i lepszy dostęp do źródeł finansowania mogłyby zwiększyć konkurencyjność polskich firm rodzinnych na globalnym rynku.

Ponad jedna trzecia małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce to firmy rodzinne. Mimo to wciąż jest to sektor często niedoceniany w gospodarce - przyznaje Bożena Lublińska-Kasprzak, prezes PARP. Ponad 300 osób z całej Polski uczestniczyło w programie szkoleniowym dla firm rodzinnych, organizowanym przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości i Inicjatywę Firm Rodzinnych.