Wszystkie newsy

– Nie sądzę, żeby amerykański właściciel Grupy TVN zdecydował się sprzedać swoje udziały jakiejś polskiej spółce Skarbu Państwa, która narzuciłaby swoją narrację. Tutaj ewentualnie mógłby wejść jakiś inny udziałowiec zagraniczny – mówi prof. Tadeusz Kowalski, medioznawca z Uniwersytetu Warszawskiego. W środę, 11 sierpnia Sejm przyjął już projekt przepisów określanych „lex TVN”, wymierzonych w stację TVN, należącą do amerykańskiego koncernu Discovery. Jeżeli nowe przepisy wejdą w życie, będzie on musiał sprzedać w niej większość swoich udziałów, inaczej straci koncesję na nadawanie. Amerykański koncern zapowiedział już, że podejmie przeciwko Polsce kroki prawne i skieruje spór do arbitrażu, domagając się rekompensaty.

Najemcy sklepów w centrach handlowych, którzy w zamian za brak opłat czynszowych w okresie lockdownów decydowali się na przedłużanie umów najmu o pół roku, mogą się z tych zobowiązań wycofać. Tę możliwość wprowadziła ustawa covidowa, która weszła w życie 23 lipca br. i która dała najemcom dwa tygodnie na skorzystanie z tego rozwiązania. Zdaniem prawników dla większości najemców jest to zapis korzystny, bo wygasza dotychczasowe roszczenia wynajmujących. Jednocześnie zastrzegają oni, że uchylenie anuluje wszystkie zapisy aneksów covidowych, a z prawnego punktu widzenia jest to kontrowersyjna zmiana, bo zostawia „na lodzie” zarządców centrów handlowych.

– Jesteśmy czwartą potęgą pancerną w Europie po Francji, Ukrainie i Niemczech. Niestety nie są to już czołgi najnowocześniejsze – mówi prof. Paweł Soroka, ekspert w tematyce zbrojeniowej. Jak ocenia, zakup 250 czołgów Abrams dla polskiej armii mógłby faktycznie wzmocnić siły odstraszania na wschodniej flance, ale ich eksploatacja budziłaby szereg problemów. Poza tym ze względu na znikomy offset na takiej decyzji rządu może stracić polski przemysł zbrojeniowy. – Sensowne zakupy uzbrojenia wymagają konkurencji i rywalizacji – podkreśla.

Nieprzejrzystość sposobu, w jaki są dzielone, rozdawane i wydawane publiczne pieniądze jest według dr. Sławomira Dudka, głównego ekonomisty Forum Obywatelskiego Rozwoju, największym grzechem rządzących w dziedzinie finansów publicznych. Według niego rząd stosuje „kreatywną księgowość”, żeby nie wpaść w 60-proc. próg zadłużenia publicznego wobec PKB, i stymuluje gospodarkę poprzez fundusze, nad którymi Sejm nie ma kontroli. W ten sposób traci ją także społeczeństwo.

W krajach Unii Europejskiej 70 proc. dorosłej populacji otrzymało już przynajmniej jedną dawkę szczepionki przeciw COVID-19, a w pełni zaszczepionych jest 57 proc. Te statystyki plasują UE w światowej czołówce, a niekwestionowanymi liderami szczepień są w tej chwili Malta, Dania, Irlandia i Holandia. Polska plasuje się raczej w dole stawki, jednak co istotne – tempo szczepień w ostatnich tygodniach u nas zwalnia, podobnie jak w całej Europie. Dlatego coraz więcej państw bierze pod uwagę wprowadzenie przymusu szczepień albo ograniczenia swobód dla osób niezaszczepionych.

Faktyczne polskie zadłużenie wzrosło w 2020 roku do poziomu niemal czterokrotnie wyższego, niż wskazują na to oficjalne dane wykonania budżetu państwa. To efekt m.in. emisji obligacji przez PFR czy BGK, nieujmowanych w rachunkach budżetowych. I choć w porównaniu z innymi krajami Europy polskie zadłużenie jest wciąż umiarkowane, a nikt nie neguje faktu, że interwencja w obliczu pandemii była potrzebna, to kontynuowanie tego kursu może grozić Polsce kryzysem w perspektywie trzech–czterech lat.

Sejm już w środę może się zająć projektem ustawy określanej jako „Lex TVN”, zgodnie z którą media w Polsce nie będą mogły należeć do podmiotów spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Komentatorzy oceniają, że projekt nowych przepisów, wymierzonych w TVN i amerykański koncern medialny Discovery, będzie mieć wpływ na politykę zagraniczną i odbije się na relacjach Polski z USA. Będzie też jasnym sygnałem ostrzegawczym dla innych zagranicznych inwestorów, którzy chcieliby inwestować kapitał na polskim rynku. – Wrzucanie Stanów Zjednoczonych do tej samej kategorii co Chiny, Turcja czy Rosja wydaje się krokiem niemądrym – podkreśla medioznawca, prof. Tadeusz Kowalski.

W ramach Polskiego Ładu rząd chce zmienić limity kwoty wolnej od podatku oraz drugiego progu podatkowego. Według Pracodawców RP nie jest to jednak projekt przemyślany. Skorzystają z niego tylko najubożsi pracujący i emeryci, natomiast uderzy on w przedsiębiorców rozliczających się podatkiem liniowym. Dodatkowo propozycja upraszcza podatki w jednych kwestiach, ale komplikuje je w innych. Według głównego ekonomisty Pracodawców RP potrzebne są pogłębione konsultacje społeczne i odsunięcie reformy w czasie.

14 lipca Komisja Europejska przyjęła pakiet zmian w przepisach, które pozwolą zrealizować nowe, bardziej ambitne cele klimatyczne, m.in. redukcję do 2030 roku emisji gazów cieplarnianych o 55 proc. względem 1990 roku. Proponowane w pakiecie Fit for 55 regulacje obejmują m.in. reformę handlu uprawnieniami do emisji czy wprowadzenie tzw. cła węglowego na niektóre kategorie produktów sprowadzanych spoza UE. – Te propozycje zostały tak zaprojektowane, żeby służyć nie tylko łagodzeniu zmian klimatu, ale też stymulowaniu rozwoju gospodarczego, nowych miejsc pracy i innowacji – podkreśla Izabela Zygmunt z WISE Europa.

– Wydaje się, że produkt krajowy brutto w następnych kwartałach i mierzony rok do roku będzie powyżej 5 proc., a więc z pewnością w związku z odbudową konsumpcji i gospodarki realnej będziemy mieli rozkwit gospodarki w najbliższych okresach – prognozuje dr hab. Elżbieta Chojna-Duch, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, była członkini Rady Polityki Pieniężnej. Jej zdaniem prognozy dla Polski wyróżniają się pozytywnie na tle innych krajów europejskich, podobnie jak stan finansów publicznych i poziom zadłużenia. Jednak nadzwyczajna sytuacja, w jakiej pandemia postawiła unijne gospodarki, wymagała zdecydowanych i szybkich działań, które mogą być oceniane jako nieprzejrzyste.

– Transformacja energetyczna w Polsce potrzebuje kwoty rzędu 1 bln zł. To nie będą środki pochodzące wyłącznie z zewnątrz, sami też będziemy musieli znaleźć pieniądze w budżecie – mówi Jan Szewczak, członek zarządu PKN ORLEN ds. finansowych. Jak wskazuje, przejście na zieloną energię w Polsce będzie wymagać gigantycznych inwestycji w nowe źródła i infrastrukturę, ale przy tym jest to też duże wyzwanie dla biznesu. Podczas debaty zorganizowanej przez Związek Pracodawców Klastry Polskie eksperci podkreślali, że energetyczna rewolucja wymaga nie tylko dużych pieniędzy, lecz także stabilnych ram prawnych i ponadpartyjnego konsensusu.

– Pandemia zmusiła rząd, nie tylko polski, do specjalnych działań, czyli nadzwyczajnej pomocy. Taka pomoc musi być jednak udzielana w sposób przejrzysty, czytelny i w granicach rozsądku – podkreśla Marian Banaś, prezes Najwyższej Izby Kontroli. Analiza wykonania ubiegłorocznego budżetu przeprowadzona przez NIK wskazuje jednak, że tej przejrzystości brakuje. Kontrolerzy krytykują rząd za wyprowadzenie poza budżet dużych kwot związanych m.in. z obligacjami dla PFR i BGK, co ma wpływ na oficjalną wysokość długu publicznego. Szczegółowe kontrole pomocy dla przedsiębiorców NIK zaplanowała na przyszły rok.

Zamiast bloku węglowego do 2025 roku w Ostrołęce ma powstać nowoczesna elektrownia gazowa, którą kosztem 2,5 mld zł wybuduje PKN Orlen. Koncern energetyczny podpisał w tym tygodniu z firmą GE Power aneks do umowy, który otwiera drogę do rozpoczęcia tej inwestycji. – W związku z zaostrzającą się polityką klimatyczną i nowymi trendami technologicznymi potrzebna jest zmiana struktury mocy wytwórczych. Gaz ziemny jest konieczny polskiej gospodarce do efektywnej transformacji – wskazuje ekspert rynku energetyczno-paliwowego Piotr Maciążek.

14 lipca mija termin wykonania zobowiązań nałożonych w ubiegłym roku przez Komisję Europejską na Orlen i Lotos, by mogło dojść do fuzji obu koncernów. Obecnie widać, że jest to termin niemożliwy do dotrzymania i firmy zawnioskowały do Brukseli o jego wydłużenie. Zdaniem doradzającego przy tym procesie prawnika Komisja Europejska powinna przystać na tę prośbę, w przeciwnym razie całą procedurę trzeba by zaczynać od nowa, co nie leży w niczyim interesie.

Na programy kosmiczne w latach 2021–2027 UE przeznaczy w sumie 14,8 mld euro. Nadzór nad unijną polityką kosmiczną i środkami na ten cel będzie sprawować nowo powołana Agencja Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego (EUSPA). – Nowy program kosmiczny i utworzenie agencji sprawiają, że perspektywy dla europejskiej branży kosmicznej rysują się znakomicie – zapowiada jej dyrektor wykonawczy Rodrigo da Costa. – To też pokazuje, jak istotny jest ten przemysł dla osiągania celów UE w zakresie np. cyfryzacji czy Zielonego Ładu.