Wszystkie newsy

Do wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych pozostało nieco ponad osiem miesięcy. Jak na razie nie ma wątpliwości, że to Donald Trump uzyska nominację Partii Republikańskiej i zmierzy się w wyścigu do Białego Domu z obecnym prezydentem Joe Bidenem. Dotychczasowe sondaże – pomimo 90 ciążących na nim zarzutów karnych – dają mu równe szanse, nawet lekką przewagę. Ogólnokrajowe badanie zarejestrowanych wyborców, przeprowadzone pod koniec lutego br. przez „The New York Times” i Siena College, pokazało, że gdyby wybory odbywały się teraz, Trump wygrałby je z 5-proc. przewagą głosów. – Wyborcy Donalda Trumpa są nimi przede wszystkim dlatego, że są sfrustrowani, źli, mają dosyć Waszyngtonu, chcą komuś dokopać, chcą pokazać swoją frustrację. I to jest jego siła, on jest głosem tych ludzi – mówi amerykanista dr hab. Bohdan Szklarski, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.

– Trzymamy kciuki za wspólnotę europejską, bo jest ewidentnie liderem procesu ograniczania emisji gazów cieplarnianych – mówi Kamil Wyszkowski, dyrektor wykonawczy UN Global Compact Network Poland. W lutym Komisja Europejska przedstawiła nowy, ambitny cel redukcji emisji gazów cieplarnianych netto do 2040 roku o 90 proc. w porównaniu z poziomem z 1990 roku. Działania pozostałych państw świata – zwłaszcza dużych gospodarek i krajów G20 – wciąż są jednak dalece niewystarczające w kontekście realizacji zobowiązań wynikających z Porozumienia Paryskiego. Według raportu „Broken Record” UNEP w najbardziej optymistycznym scenariuszu prawdopodobieństwo ograniczenia globalnego ocieplenia na poziomie 1,5°C wynosi obecnie zaledwie 14 proc.

20 lutego Parlament Europejski i Rada UE osiągnęły wstępne polityczne porozumienie ws. zmienionej dyrektywy dotyczącej jakości powietrza. Nowe prawo wdroży globalne wytyczne WHO dotyczące norm jakości powietrza. Dzięki zmienionej dyrektywie roczna wartość dopuszczalna dla drobnego pyłu zawieszonego PM2,5 zostanie zmniejszona o ponad połowę. Powinno się to stać do 2030 roku, ale kraje członkowskiego będą mogły wnioskować o przesunięcie tego terminu. Fundacja ClientEarth apelowała do rządu o to, aby poparł ambitne przepisy dotyczące walki ze smogiem.

W Polsce jest nawet 4–7 mln osób z niepełnosprawnościami. Tymczasem wciąż brakuje systemowego wsparcia dla tej grupy i ich rodzin w środowisku lokalnym. Poziom zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami na polskim rynku pracy znacząco odbiera od innych państw europejskich, a dla wielu osób jedynym systemowym rozwiązaniem pozostaje dom pomocy społecznej. Dlatego środowisko wiąże duże nadzieje z powołaniem na stanowisko pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych Łukasza Krasonia oraz zapowiedziami kompleksowych rozwiązań w obszarze polityki społecznej ze strony koalicyjnego rządu. Na ten moment najbardziej wyczekiwane jest wprowadzenie wreszcie ustawy o asystencji osobistej.

Zbliżające się wybory w ponad 50 krajach, w tym w USA i w Polsce, zachęcą twórców szkodliwych treści do wzmożonego działania z wykorzystaniem sztucznej inteligencji. Najwięcej deepfake’ów prawdopodobnie powstanie latem tego roku. Analitycy sprawdzili, jakie miejsca w cyfrowym świecie są swoistymi inkubatorami dla działań „złych aktorów”, i sporządzili ich mapę. To małe platformy są głównym źródłem powstawania i rozpowszechniania szkodliwych treści. W tym kontekście unijny Akt o usługach cyfrowych można ocenić jako nietrafiony, bo takie małe platformy będą praktycznie poza kontrolą przepisów. Naukowcy sugerują podejmowanie w walce z tym zjawiskiem działań opartych na realistycznych scenariuszach, a całkowite jego wyeliminowanie do takich nie należy. Dlatego lepiej ograniczać skutki dezinformacji.

– W porównaniu do reszty świata UE nałożyła na Rosję największą liczbę sankcji i z pewnością w przyszłości będzie tę politykę sankcyjną zaostrzać. Jest jeszcze dużo pracy i wiele obszarów, gdzie można by nałożyć obostrzenia, żeby jeszcze bardziej zwiększyć rosyjskie koszty prowadzenia wojny w Ukrainie – mówi prof. Agnieszka Legucka, analityczka Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Jak wskazuje, uszczelnienie unijnych sankcji jest potrzebne, bo – choć Europa mocno ograniczyła swoją zależność – wiele krajów w dalszym ciągu sprowadza rosyjskie surowce. Mimo że nie jest to dla Rosji już tak bardzo intratne, ze względu na niższe ceny, to nadal umożliwia to Moskwie finansowanie ataków na Ukrainę.

Prezydent Andrzej Duda zakończył dziś kilkudniową wizytę w Afryce Wschodniej, gdzie w Kenii, Rwandzie i Tanzanii promował polski biznes i zacieśniał relacje gospodarcze. Mówił też m.in. o pomocy rozwojowej i sytuacji związanej z rosyjską agresją na Ukrainę, która uderzyła również w Afrykę, wywołując kryzys żywnościowy. Eksperci wskazują, że wciąż jest to kontynent z ogromnymi problemami gospodarczymi, politycznymi i społecznymi oraz główny odbiorca globalnej pomocy rozwojowej. Jednocześnie jest regionem liczącym 1,3 mld potencjalnych konsumentów, może się poszczycić najmłodszą i najszybciej rosnącą klasą średnią na świecie oraz ogromnymi zasobami kadrowymi i naturalnymi. Wszystko to stwarza potencjał dla biznesu, z którego do tej pory korzystały głównie Chiny.

– Mam wrażenie, że na razie nowy rząd zajmuje się bardziej odzyskiwaniem państwa niż wspieraniem przedsiębiorczości. Ale znamy deklaracje i te zaplanowane reformy, jak np. wakacje ZUS-owskie, są dla polskich przedsiębiorców szalenie ważne – mówi Bogusław Chrabota, redaktor naczelny „Rzeczpospolitej”. Przedsiębiorcy mają wobec koalicyjnego rządu wiele oczekiwań, ale jednym z najważniejszych jest przywrócenie klimatu wolności gospodarczej oraz stabilności prowadzenia biznesu. – Liczylibyśmy przede wszystkim na potraktowanie przedsiębiorców jako tych, którzy kreują gospodarkę w tym kraju i mają duży wpływ na to, co się dzieje także w innych sektorach życia – mówi Jarosław Grzywiński z BCC. Styczniowe wskaźniki nastrojów firm pokazują większy optymizm, mimo wielu wyzwań i to nie tylko gospodarczych.

Po blisko dwóch latach wojny poziom poparcia dla działań wojsk rosyjskich w Ukrainie wciąż utrzymuje się wśród Rosjan na wysokim poziomie i wynosi 74 proc. Podobny odsetek uważa, że sprawy w kraju idą we właściwym kierunku, a działania Władimira Putina popiera 85 proc. Rosjan – wynika z ostatnich sondaży Centrum Lewady. Analitycy podkreślają jednak, że do wyników rosyjskich badań trzeba się odnosić z dużą ostrożnością, ponieważ – z powodu cenzury, rozbudowanej machiny propagandowej i wzrostu represji wobec społeczeństwa – ich wyniki wcale nie muszą odzwierciedlać rzeczywistych poglądów obywateli. W zbliżających się wyborach szansą na wyrażenie antywojennych postaw będzie oddanie głosu na Borysa Nadieżdina, otwarcie krytykującego „specjalną operację wojskową”, o ile Kreml pozwoli mu wystartować w wyborach.

Polskie firmy weszły w 2024 rok z optymizmem. Pozytywne nastroje przeważają zwłaszcza wśród firm dużych i średnich, wśród mikro- i małych przedsiębiorstw wciąż utrzymuje się lekka przewaga nastrojów negatywnych, co jest m.in. efektem odczuwalnych przez nie spadków wartości sprzedaży i nowych zamówień. – Jest kilka barier, które utrudniają dziś działalność biznesu – wskazuje prezes Business Centre Club dr Jacek Goliszewski. Wśród nich są rosnące koszty pracownicze i niedobór rąk do pracy, inflacja, wysokie koszty finansowania i ceny energii, ale także niestabilność prawna i podatkowa. Tak trudne otoczenie to wyzwanie dla firm i ich liderów. Przedsiębiorcy, którzy mimo piętrzących się trudności zrealizowali w 2023 roku swoje cele i co najmniej utrzymali swoją wysoką pozycję rynkową, zostali właśnie uhonorowani nagrodami BCC.

– Tym, co istotne z mojego punktu widzenia, jest naprawa sądownictwa, ponieważ bez tego nie będzie pozytywnego klimatu dla inwestycji, w tym także inwestycji zagranicznych. A druga kwestia to odzyskanie publicznego zaufania do prokuratury – mówi minister sprawiedliwości, prokurator generalny i były Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Adam Bodnar, który w miniony weekend odebrał nagrodę specjalną Business Centre Club za swoje działania na rzecz praworządności i stabilności prawa. W Polsce ten ostatni czynnik jest często wymieniany w kontekście barier w prowadzeniu biznesu. Przedsiębiorcy wskazują m.in. na częste zmiany przepisów bez konsultacji z zainteresowanymi branżami oraz krótki okres na przygotowanie do wdrożenia nowego prawa.

Wzrost gospodarczy na poziomie 2,9 proc. z perspektywą w górę, który będzie napędzany przede wszystkim przez odradzającą się konsumpcję prywatną, obniżenie średniorocznej inflacji do poziomu nieco ponad 5 proc. oraz możliwe cięcia stóp procentowych RPP o 50–75 pb. – to najważniejsze prognozy gospodarcze Banku Millennium na 2024 rok. – To będzie okres powrotu do równowagi w gospodarce, ale nie we wszystkich aspektach uda się ten proces w pełni przeprowadzić – ocenia główny ekonomista banku Grzegorz Maliszewski. Tym bardziej że na horyzoncie wiele wydarzeń, które będą mocno wpływać na rynki i inwestorów.

– W ubiegłym roku aż 40 proc. pensji w instytutach PAN było poniżej minimalnej pensji i trudno było nam przekonać młodych ludzi, że ścieżka rozwoju naukowego jest tym, co powinni w życiu robić – mówi prezes PAN, prof. Marek Konarzewski. Wskazuje, że zapisana w budżecie na ten rok kwota 180 mln zł dotacji pozwoli zaledwie na zrekompensowanie podwyżek kosztów utrzymania potencjału badawczego instytutów. Żeby mówić o dalszym rozwoju PAN, trzeba wrócić do rozmów o finansowaniu, ale także o zmianach organizacyjnych w tej instytucji. Reformę PAN zapowiedział już minister nauki i szkolnictwa wyższego Dariusz Wieczorek.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zadecydował 11 stycznia br. o unieważnieniu w całości uchwały dotyczącej strefy czystego transportu w Krakowie ze względu na braki formalne. – Teraz będą nowe przepisy i nowa strefa. Jednak obstawiałbym, że projekt SCT w Krakowie wejdzie do procedowania dopiero jesienią tego roku lub nawet później – mówi Piotr Siergiej, rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego. Jak wskazuje, Kraków i Warszawa to jak na razie jedyne miasta, w których planowane jest wdrożenie SCT. Stołeczna strefa ma zacząć funkcjonować już w połowie tego roku.

Co czwarty Polak ma 60 lat lub więcej, a duża część z nich jest nieaktywna zawodowo i społecznie. Ta grupa społeczna ma w sobie duży potencjał, który jednak trudno wyzwolić. Od pięciu dekad pomagają w tym różnego typu organizacje senioralne, w tym uniwersytety trzeciego wieku, ale również biblioteki, domy kultury i świetlice. W wielu miejscach, zwłaszcza mniejszych miastach i miejscowościach, wciąż jednak nie ma oferty dla tej grupy. Nowy rząd zapowiada, że polityka senioralna będzie jednym z jej priorytetów, o czym ma świadczyć powołanie ministra specjalnie do tego celu.